Vinnan - 01.09.1946, Page 22

Jón Baldvinsson
forseti frá 1916 til
1938
verkamannafélög í Reykjavík kusu fulltrúa til a'ð ræða
og hugleiða, hver kostur væri á stofnun heildarsamtaka
verkamanna. Þetta var í nóvembermánuði 1915. Jafn-
framt þessu hófu þessir fulltrúar undirbúning að bæjar-
stjórnarkosningum, þar sem verkamenn kæmu fram
með óháðan lista. Bæjarstjórnarkosningarnar fóru fram
31. jan. 1916 og urðu þau úrslií, að listi verkamanna
kom 3 mönnum í bæjarstjórn. Þessi úrslit sýndu greini-
lega nýtt stjórnmálaviðhorf meðal reykvískra verka-
manna, og þetta hefur án efa ýtt undir fulltrúa verka-
mannafélaganna að hraða stofnun heildarsamtaka.
Þessi samtök voru síðan stofnuð hinn 12. dag marz-
mánaðar 1916 og nefndust Albýðusamband Islands.
Fyrsta stjórn sambandsins var skipuð þessurn mönnum:
Ottó N. Þorlákssyni, úr Dagsbrún, forseti, Ólafi Frið-
rikssyni, úr Hásetafélagi Reykjavíkur, varaformaður,
Helga Björnssyni, úr Dagsbrún, gjaldkeri, Jóni Bald-
vinssyni, úr Prentarafélaginu, ritari, Jónínu Jónatans-
dóttur, úr verkakvennafélaginu Framsókn, Sveini Auð-
unssyni, úr Verkamannafélagi Hafnarfjarðar og Guð-
mundi Davíðssyni úr Dagsbrún.
Þetta stofnþing Alþýðusambands Islands samdi sér
lög og stefnuskrá, sem breytt var lítilsháttar á fyrsta
reglulega sambandsþingi, sem háð var í nóvembermán-
uði 1916. Skipulag og stefnumið Alþýðusambandsins,
samkv. þessum fyrstu lögum voru í stuttu máli þessi:
1) Tilgangur sambandsins er að koma á samstarfi
meðal íslenzkra alþýðumanna, er sé reist á grundvelli
jafnaðarstefnunnar og miði að því að efla og bæta hag
alþýðu andlega og líkamlega.
2) Rétt til að ganga í Alþýðusambandið hafa öll ís-
lenzk verkalýðsfélög, er vilja hlíta stefnuskrá sambands-
ins. En þau félög, sem hafa atvinnurekendur innan
sinna vébanda ná ekki inngöngu í sambandið nema á
sambandsþingi, og að minnst % af fulltrúum félaganna
séu því hlynntir. En sambandsstjórn getur að öðru leyti
tekið inn í sambandið hvert það félag, sem á skilyrðis-
lausan rétt á inngöngu samkvæmt lögum þessum, en þó
skal það síðar borið undir álit í.ambandsþings.
Stefnumarki sínu ætlar sambandið að ná með þessum
ráðum:
1) Að öll félög, sem í sambandið ganga, skulbindi
félagsmenn sína til þess að halda kauptaxta hinna félag-
anna á þeim stað og á því svæði, er kauptaxtinn nær til.
2) Að semja á sambandsþingi og ákveða stefnuskrá,
sem sé bindandi fyrir öll félög í sambandinu og ekki
verði breytt aftur nema á sambandsþingi.
3) Að kjósa til opinberra starfa fyrir bæjarfélög,
sveitarfélög og landið allt eingöngu menn úr samband-
inu, sem fylgi hiklaust og í hvívetna stefnuskrá sam-
bandsins, nema svo standi á, að sambandið bjóði engan
mann fram til kosninga.
4) Að efla samvinnufélagsskap og gefa út blöð og
bæklinga.
5) Að greiða fyrir stofnun verkalýðsfélaga, sem
gangi í sambandið.
Um rétt hinna einstöku félaga segir svo, að hvert
þeirra hafi fullt frelsi um sín innri mál, innan laga sam-
bandsins, en í öllum opinberum afskiptum verða hin
einstöku félög að fylgja eindregið stefnuskrá sambands-
ins. Loks er gert ráð fyrir því, að hin einstöku félög
sambandsins innan kjördæmanna myndi innbyrðis sam-
band, og skuli fulltrúar þeirra koma sér saman um fram-
bjóðendur í því kjördæmi í allar opinberar stöður, er
kjósa skal í. En hver frambjóðandi skal skrifa undir
stefnuskrá sambandsins og skuldbinda sig til að starfa
í öllu samkv. henni. Ennfremur skal sambandsstjórnin
samþykkja frambjóðendur kjördæmanna til þings, svo
þeir geti talizt löglegir frambjóöendur af hálfu sam-
bandsins.
Svo sem sjá má af þessum fyrstu lögum Alþýðusam-
212
VINNAN