Stefnir - 01.04.1950, Page 65

frjáls verzlun
63
leggja á ko&tina og brestina, eða
með öðrum orðum að slá því
föstu, hver sé tilgangur og mark-
mið verzlunarinnar og hagkerfis
þjóðarinnar í heild. Þessi mark-
mið geta verið tvenns konar, hag-
ræn eða pólitísk, og eru þó oft
samtvinnuð. Þegar rætt er um
hagræn sjónarmið í þessu sam-
bandi, er gengið út frá, að til-
gangur verzlunarinnar sé aðal-
lega að afla sem mestra þjóðar-
tekna, en pólitíska markmiðið
lýsir sér í því, að ýms innlend
og erlend pólitísk sjónarmið, svo
sem vígbúnaður, utanríkispólitík,
stuðningur við ákveðnar stéttir
o. fl., eru látin marka stefnuna
í verzlunarmálum, enda þótt
þjóðartekjurnar kunni að verða
rýrari fyrir þær sakir.
Við ákvörðun á íslenzkri verzl-
unarstefnu liggur það í hlutarins
eðli, að hagræna sjónarmiðið á
að vera mestu ráðandi, þar sem
við erum óvígbúin þjóð og rekum
ekki ,,aktiva“ utanríkispólitík. Þó
verður ekki hjá því komizt, að
taka einnig nokkurt tillit til sjón-
armiða, sem ekki eru að öllu
leyti hagræn, til þess t. d. að fyr-
irbyggja, að félagslega þýðingar-
mikill atvinnuvegur eins og land-
búnaðurinn leggist niður, eða að
atvinnuvegur, sem verulegur
hluti af þjóðarauðnum hefur ver-
ið bundinn í, svo sem iðnaðurinn,
hrynji í rústir.
Markmið íslenzkrar verzlunar-
stefnu ætti fyrst og fremst að
vera að auka þjóðartekjur og
þjóðarauð íslendinga.
í ljósi þessa markmiðs skul-
um við skoða frjálsa verzlun. Af
frjálsri verzlun leiðir víðtæk
verkaskipting milli þjóða, stétta
og einstaklinga. Þetta hefur í för
með sér, að fyrirtæki, atvinnu-
greinar og atvinnuvegir eru stað-
settir, þar sem framleiðsluskil-
yrðin eru bezt, þótt flutninga-
möguleikar og markaður ráði
þar einnig nokkru um.
Sumir hafa haldið því fram,
að þetta myndi horfa til land-
auðnar í þeim löndum, sem hafa
ekki algerlega framleiðsluyfir-
burði á neinu sviði. Það er rangt,
því að þótt fyrir kunni að finn-
ast lönd, sem hafa öllum öðrum
löndum betri framleiðsluskilyrði
í mörgum greinum, þá munu þau
einbeita sér að því verkefninu,
þar sem þau hafa mesta yfirburði,
en eftirláta hinum lakar settu að
framleiða aðrar vörur. Dæmi um
slíka verkaskiptingu þekkjum við
úr daglega lífinu. Þótt forstjóri
fyrirtækis sé e. t. v. betur að sér
í bókhaldi en flestir aðrir, þá
hefur hann samt bókhaldara í