Stefnir - 01.06.1955, Side 85

BRÉF FRÁ LESENDUM
83
endaspölnuiíi. 1 „Snjóum Ki]imanjarós“, i byrjuninni, bilar llutningsvagninn, og
Það minnir á náiæga lcomu dauðans, og í sömu sögu, þegar allt er komið i
eindaga, grípur aðalpersónan til viskísins til bess að skola burt sorginni. 1
,,AÖ enduðum löngum degi“ gegnir koníakið svipuðu hlutverki. Þess vegna er
hemingwayskur keimur að sögunni um Skagfirðinginn. Indriði lýsír skegginu
á bóndanum — hann á að vera fyrirmaður i augum vegavinnustrákanna —
hann segir, að bóndinn hafi strokið hægri skeggvænginn meö fyrirmannlegri
hreyfingu, og bá er skammt að minnast lýsingar af íascistaforingjanum með
enska skeggið og andlitið I ,,Klukkunni.“
En það eru ekki þessi atriði eingöngu, sem minna á áhrif frá Hemingway,
einkum „Klukkunni", heldur hvernig sagan er sögð, hvernig stillinn er eftir-
hermdur, og þarf ekki annað en að Þjóta yfir þýðing Stefáns Bjarmans af
,,Klukkunni“ til þess að bera hana saman við og finna síðan víða nákvæmlega
sömu orð og orðasambönd og keimlíka niðurröðun atvika i þessari lýsingu aí
dauða Skagfirðingsins hjá Indriða. I síðasta hefti Lífs og listar birtist eftir-
tektarverð grein eftir Sigurd Hoel um Hemingway, og er ekki hægt að verj-
ast því að ætla, að Indriði hafi notið þar dágóðrar kennslu í ritmennsku. Að
minnsta kosti hefur hann á áberandi hátt, síðan hann las grein þessa, gert sér
far um að gerast persónugervingur höfundar, sem hann skilur þð ekki sakir
ónógrar enskukunnáttu, en lætur sér hins vegar nægja að likja eftir Islenzkum
þýðingum á honum. Kiljan hefur notfært sér stíláhrif frá hinum amerísku
hiirðsuðurithöfundum út í yztu æsar. Hann hefur oft slegið sig til riddara I
augum fjölmenns fávíss lesarahóps hér á landi þess vegna, en hins vegar neit-
ar þvi enginn, að hann á þó sinn persónulega stíl, sem hefur mótað öll verk
hans og geflö honum að miklu leyti sjálfum eignarréttlnn að bókmenntum
hans.
Indriði er blygðunarlausari en Kiljan. Hann er eini og fyrstur ritmaður úr
fjölmennum hópi íslenzkra höfunda, sem klæðir nálega allt, sem hann skrif-
ar, lánuðum flíkum, keyrir á þýddum harðsoðnum stíl (þýðingu af þýðingu),
klæðir orö og setningar og samtöl og atburðarás í hemingwayskar spjarir yzt
sem innst. Hann hefur sýknt og heilagt verið að þróa þennan ópersónulega
lánaða Hemingwaystíl síðan 1952, siðan Hoel-greinin birtist á íslenzku, unz
hann sendir frá sér „Sjötiu og níu af stöðinni“ snemma á þessu ári, og
þá er svo komið, að lesari, sem gagnkunnugur er bókum Hemingways í ís-
lenzkum þýðingum og fylgzt hefur með því, hvernig Indriði stig af stigi
fer að beita frásögutækni í dúr Hemingways, stendur agndofa af óskamm-
feiininni. Og fer þetta þá að minria á vinnubrögð sumra íslenzkra abstrakt-mál-
ara, sem „kopiera" frumkvöðla í nútímalist af málverkabókum! Þó verður að
hafa það hugfast hér eins og Sigurd Hoel sagði í grein sinni, sem Indriða og
fávisum gagnrýnum hans hefur, þvi miður, sézt yfir hrapallega, að sjálf sér-
fcenni rithöfundar verður aldrei hægt að stæla, einungis ef til vill hægt að ná
áferðinni. En til þess þarf þó höfundi að eðli og upplagi samkvæmt finnast
samboðlð rithöfundarheiðri sínum. En það er hægt að blekkja einfalda lesara
ótrúiega, ef þeir kannast ekki við, hvert ytri einkenni og stíltækni eiga rót
sína að rekja til. Stolinn Hemingway getur orkað ferskur fyrst i stað á ókunn-
uga, ekki hvað sízt af því að þetta mun vera í fyrsta sinn, sem ísl. höfundur
hefur haft geð í sér, til þess að likja eftir yfirborðsáferð þýðinga á honum