Þjóðmál - 01.12.2016, Qupperneq 40

i
&
X.
0>
K>
'5jd
bD
(d
1„í fyrsta lagi er plaggið sjálft ekki traustvekjandi vegna þess-
• hvernig það er undirbúið. Rökstuðning vantar með mörgum af
þeim hlutum sem lagðlr eru til og samráðsferlið hefur verið með
eindæmum lélegt," segir Gunnar Helgi og telur vinnuna ekki stuðla
að samstöðu um nýja stjórnarskrá. .Þvert á móti virðist ferlið ein-
kennast af tilraun til að þagga niður umraeðu."
2„í öðru lagi er lagt til f þessu plaggi að breyta hér stjórnarfyrir-
. komulagi I grundvallaratriðum. Lagt er til að hverfa að einhverri
útgáfu af beinu lýðraeði sem hvergi er við lýði í heiminum.” Með
þessu segir Gunnar Helgi horfið frá fyrirkomulagi f stjórnskipun sem
almennt rfki á Norðurlöndum og lagt upp f óvissuferð. „Þetta birtist
meðal annars f þvf að tekið er upp mjög róttækt íyrirkomulag á
þjóðaratkvæðagreiðslum sem er án hliðstæðu f nokkru þingræðis-
fki." Fordæmis sé mögulega að leita þar sem ekki er þingræði.
líkt og (Sviss eða einstökum ríkjum Bandarfkjanna. „En vilji
fólk fara út f þá vegferð að finna og prófa sérviskulegasta
stjórnkerfi sem hægt er að fmna f heiminum þá væri kannski
æskilegt að rannsaka það betur fyrst'
3Þá bendir Gunnar Helgi á að hvergi sé f gögnum um
• stjórnarskrárdrögin að fmna mat á heildaráhrifum plaggs
ins. „Þarna er að finna grfðartegan fjölda af tillögum sem
fullkomin óvissa rfkir um hvernig muni virka. Dembt er inn
ákvæðum um þjóðaratkvæðagreiðslu, mjög róttækri útgáfu af
persónukjöri, ekki er leyst úr óvissu um hlutverk forsetans og lagi
nýtt fýrirkomulag við stjórnarmyndanir og vantraust á þingi.
" ‘ þessara atriða um sig er flókið úrlausnarefni, en þegar
öllu dembt saman f eitt plagg fæst útkoma
slfkri óvissu er háð að varla er ásættanlegt.'
Gunnar Helgi Kristins-
son, prófessor f stjórn-
málafræði við Háskóla
íslands, segist Ifta á drög
að nýrri stjórnarskrá
sem óskaiista. „í þessari
ákvarðanatökuaðferð er
engin leið til að hreinsa
útóskir.Alltnær innf
stjórnarskrána og það er
ekki farsæl aðferð," segir
Fréttablaðið 29. nóvember 2012. Gunnar Helgi Kristinsson
gafvinnubrögðum við nýja stjórnarskrá ekki háa einkunn.
Margt í þessu hljómar mótsagnakennt.
Einkennilegt er að tala um endurreisn þing-
ræðis þegar í sömu andrá er verið að gagn-
rýna ríkisstjórn sem nýtur meirihluta á þingi.
Þá er erfitt að fá almennilega botn í hvað fólst
í áðurnefndri yfirlýsingu stjórnmálaflokkanna
um stuðning við stjórnarskrá stjórnlagaráðs.
Ekki verður séð að neinn formlegur ferill hafi
búið að baki. Þau svör fengust frá Stjórnar-
skrárfélaginu að í kjölfar sameiginlegs fundar
stjórnarandstöðuflokkanna í Norræna húsinu
um stöðu stjórnarskrármálsins 17. september
2016 hafi formenn flokkanna verið spurðir
hvort þeir væru reiðubúnir að skrifa undir
yfirlýsinguna. í framhaldi þess hafi þeir síðan
svarað formanni Stjórnarskrárfélagsins
skriflega; það er þeir sem sögðust reiðubúnir
til þess. í það minnsta er ekki um að ræða
neitt undirritað skjal sem staðfestir þessa
skuldbindingu stjórnmálaflokkanna. Þá var
tekið sérstaklega fram að Sjálfstæðisflokk-
urinn hefði hafnað þátttöku með þessum
formerkjum og Viðreisn og Framsóknarflokk-
urinn ekki svarað skilaboðum þar um. Allt
er þetta heldur óljóst og í raun undarlegt að
engin fjölmiðill skuli hafa grenslast nánar
um hvað í þessu umboði fólst. Stjórnarskrár-
félagið hafði sig hins vegar nokkuð í frammi í
kosningabaráttunni og dreifði meðal annars
myndböndum á Facebook með meðlimum
Spaugstofunnar þar sem vakin var athygli á
stjórnarskrá stjórlagaráðsstjórnlagaráðs.
í upphafi greinarinnar var vikið að skýrslu
stjórnlaganefndar um breytingará stjórnar-
skrá íslands, sem lögð var fram 24. febrúar
2011. Stjórnlaganefnd var kosin af Alþingi
16. júní 2010. Hlutverk stjórnlaganefndar
var að undirbúa þau verkefni sem síðar voru
falin stjórnlagaráði, meðal annars með því
að halda þjóðfund um stjórnarskrármálefni
og safna gögnum og upplýsingum um þau
og leggja fram hugmyndir um breytingar
á stjórnarskránni. Stjórnlaganefnd hélt
þjóðfund 6. nóvember 2010, þar sem þúsund
þátttakendur voru valdir með úrtaki úr
þjóðskrá og afhenti nefndin stjórnlagaráði
skýrslu sína og tillögur á fyrsta fundi þess, 6.
apríl 2011. Sú skýrsla var hugsuð sem ítarlegt
vinnugagn fyrir stjórnlagaþing en þar mátti
meðal annars finna uppkast að tveimur mis-
munandi útgáfum að stjórnarskrá. Var það
hugsað sem vinnugagn fyrir stjórnlagaþingið
en eðlilegt þótti að leggja það fyrir stjórn-
lagaráðið í Ijósi þess hvernig mál þróuðust.
Stjórnlagaráð kaus hins vegar að nýta það
ekki og vildi skrifa nýja stjórnarskrá frá grunni.
Þeir sem störfuðu með stjórnlagaráðinu
og fylgdust gleggst með störfum þess sáu
fljótlega að sumir ráðsmenn upplifðu sig
sem landsfeður (e. founding fathers). Það
væri þeirra hlutverk að færa þjóðinni nýja
stjórnarskrá, án afskipta stjórnlaganefndar
(meðlimir hennar töldu sig fljótt sjá að fæstir
í stjórnlagaráði hefðu yfir höfuð lesið tillögur
nefndarinnar), Alþingis eða stjórnskipunar-
sérfræðinga.
Hinn stutti tími mótaði störf stjórnlagaráðs.
Mikilvægt þótti að skila frá sér frumvarpi að
nýrri stjórnarskrá þó að menn hafi greint
á um hvernig stjórnlagaþing/ráð ætti að
vinna málið ofan í Alþingi til meðhöndlunar
þaráðuren stjórnarskrárgjafinn, þjóðin,
segði álit sitt. Þó að stjórnlagaráð hafi lagt
fram frumvarp sitt samhljóða höfðu verið
atkvæðagreiðslur um einstaka greinar þeirra
og talsverð ósamstaða um þær.
Hérverðurekki rakin meðhöndlun þingsins
á málinu en það var gert með ágætum í grein
38 ÞJÓÐMÁL vetrarhefti 2016