Fréttablaðið - 07.05.2022, Qupperneq 18

n Gunnar
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jón Þórisson RITSTJÓRI: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@
frettabladid.is , Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is . Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is
VEFSTJÓRI: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Guðmundur Gunnarsson ggunnars@frettabladid.is, HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrunb@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Sif
Sigmarsdóttir
n Mín skoðun
Íslendingar
hafa afhent
örfáum
útgerðar-
fjöl-
skyldum
öll yfirráð
til sjós, svo
auðurinn
vellur upp
úr vösum
þeirra.
Þessar fjöl-
skyldur
sitja að
völdum
sem ná
langt út
fyrir lýð-
ræðið í
landinu.
Þyrsti fólk
í átök um
„óuppgerð-
an menn-
ingararf“
er af nógu
að taka
án þess að
mannorð
mynd-
höggvara
og við-
fangsefnis
hans sé
atað aur að
ósekju.
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
ser
@frettabladid.is
Við Íslendingar tollum að jafnaði í tískunni.
Nýverið hefur okkur hins vegar gengið illa
að sníða heitustu hegðunina í útlöndum að
aðstæðum heimafyrir.
Í síðasta mánuði var styttu Ásmundar
Sveinssonar af landkönnuðinum Guðríði
Þorbjarnardóttur stolið af stalli sínum við
Laugarbrekku á Snæfellsnesi. Verkið, sem er
talið fyrsta íslenska styttan af nafngreindri
konu og sýnir Guðríði og nýfæddan son
hennar í Ameríku í kringum árið 1000,
birtist stuttu síðar fyrir utan Nýlistasafnið
innan í heimasmíðaðri geimflaug. Um var
að ræða gjörning tveggja listakvenna, sem
sögðu styttuna rasíska og vildu breyta henni
í geimrusl.
Síðustu ár hefur styttum af rasistum og
þrælahöldurum verið steypt af stalli víða
um heim. Margir klóruðu sér hins vegar
í höfðinu yfir íslenskri útgáfu mótmæla-
bylgjunnar. Hvað höfðu Ásmundur og
Guðríður unnið sér til saka? Listakonurnar
viðurkenndu að hvorki myndhöggvarinn
né viðfangsefni hans hefðu verið rasistar.
Þær héldu þó ásökunum sínum til streitu og
túlkuðu eigin gjörning sem „átök um óupp-
gerðan menningararf“.
Afrek eins, harmur annars
Hinn 8. júní árið 793 horfðu munkarnir á
eyjunni Lindisfarne við norðausturströnd
Englands til sjávar. Utan úr þokunni birtist
óvættur, höggormur eða dreki sem beraði
tennurnar. Eftir því sem skepnan nálgaðist
land varð munkunum þó ljóst að ekki var
um að ræða eiginlegt skrímsli heldur skip,
stærra og hraðskreiðara en þeir höfðu
nokkru sinni séð.
Drungi himins speglaðist í hjálmum
þungvopnaðra manna sem stukku frá borði
og þustu upp ströndina. Örvæntingaróp
fylltu loftin er innrásarherinn slátraði
munkunum einum af öðrum. Blóð þakti
veggi kirkjunnar. „Heiðingjar tröðkuðu á
líkum dýrlinga í musteri Guðs eins og mykju
á götu.“ Gestirnir yfirgáfu eyjuna klyfjaðir
gersemum klaustursins.
Árásin á eyjuna Lindisfarne er talin marka
upphaf víkingaaldar í Evrópu. Frá sjónar-
hóli okkar Íslendinga eru forfeður okkar
víkingarnir holdgervingar hugrekkis og
framtakssemi. Í grunnskóla er okkur sagt frá
heimshornaflakki þeirra, sjálfsbjargarvið-
leitni og hæfileika þeirra á sviði skipasmíða.
Látið er sem strandhögg hafi verið þess tíma
verslunarleiðangur í Kringluna og stúlknarán
á Írlandi hafi verið í ætt við að pikka upp
skvísu á Kaffibarnum. Í nýlegri kennslubók
í Íslandssögu sem Námsgagnastofnun gaf út
segir: „Víkingaöld er að mörgu leyti merki-
legasta tímabilið í sögu Norðurlanda en afrek
norrænna manna á þeim tíma gerðu þá að
mestu heimsborgurum Evrópu.“
En „afrek“ eins er harmur annars. Í
breskum grunnskólum læra börn um Alfegus
erkibiskup af Kantaraborg, sem víkingar
drápu eftir að hafa farið ránshendi um dóm-
kirkjuna hans og brennt hana til grunna.
Í augum þeirra voru víkingarnar ofbeldis-
menn, þjófar og þrælasalar.
Margar þjóðir endurmeta nú sögu sína.
Styttur falla; hetjudáð verður hrottaskapur;
hnigið heimsveldi þar sem „sólin settist aldrei“
kiknar nú af skömm yfir athæfi sínu í nýlend-
um þar sem „blóðið storknaði aldrei“. Langi
okkur Íslendinga til að taka þátt í þeirri veg-
ferð er ekki nokkur þörf á listrænni oftúlkun
í leit að gömlum syndum. Fyrir framan nefið
á okkur er hneyksli sem við erum ekki aðeins
sek um að hunsa heldur líka hagnast á.
Á stöllum um borg og bý upphefjum við
hjálmklædda blóðhunda fortíðar án þess
að gefa því nokkurn gaum. Að auki gerum
við okkur víkingana að féþúfu en líkneski
af þeim fylla hillur helstu túristabúða. Við
Íslendingar stöndum vel undir okkar eigin
styttu-hneisu. Þyrsti fólk í átök um „óupp-
gerðan menningararf“ er af nógu að taka án
þess að mannorð myndhöggvara og viðfangs-
efnis hans sé atað aur að ósekju. n
Okkar eigin þrælasalar
Aðalsafnaðarfundur 2022
Aðalsafnaðarfundur Háteigssóknar,
verður haldinn sunnudaginn 15. maí n.k.
í Safnaðarheimili kirkjunnar kl.12.
Dagskrá:
Venjuleg aðalfundarstörf.
Sóknarnefnd.
Verbúðin vakti gríðarlega lukku á
vetrinum sem leið, en þar var um
leikið sjónvarpsefni að ræða. Og
margur áhorfandinn mátaði efni
þáttanna við liðna tíð, sláandi sér á
lær yfir ósköpunum, gott ef ekki skríkjandi af
hlátri.
En verbúðin er líka veruleiki. Hún er ekki bara
leikrit. Og hún er enginn brandari. Hún blasir
við okkur, enn þann dag í dag, í öllum sínum
seinni tíma nöturleika.
Fyrir fjórum árum, akkúrat einu kjörtímabili,
missti Sjálfstæðisflokkurinn í Vestmannaeyjum
meirihluta sinn í bænum eftir tólf ára samfellda
sigurgöngu. Það var forkólfum flokksins gríðar-
legt áfall. Það fór enda svo að valdakerfi hans í
bænum hrundi, svo til á einni nóttu.
Við tók atburðarás sem var algerlega úr kar-
akter fyrri tíma eigenda útgerðarfyrirtækjanna
í Vestmannaeyjum sem vissu sem var, að sakir
yfirburðastöðu sinnar í atvinnulífi eyjaskeggja
yrðu þeir að halda sér til hlés í pólitík bæjarins.
En annað kom á daginn fyrir fjórum árum
þegar flokkurinn var allt í einu og skyndilega
kominn í minnihluta. Þá var tekið til sinna ráða.
Tvö stærstu útgerðarfyrirtækin í bænum,
Ísfélagið og Vinnslustöðin, sem eru í hópi
allra ríkustu fyrirtækja sinnar atvinnugreinar
á Íslandi, keyptu hvort sinn ríkjandi hlut í
bæjarblaðinu Eyjafréttum og sameinuðust um
að koma rétta fólkinu að ritvélinni. Ritstjór-
arnir sem ráðnir voru tengdust báðir bæjar-
stjórnarflokki Sjálfstæðisflokksins sterkum
böndum, annar þeirra eiginmaður þáverandi
oddvita flokksins og hinn situr núna í fjórða
sæti listans. Og fóru þar með í hönd skeyta-
sendingar í garð nýrra valdhafa í Eyjum sem
áttu sér ekki nokkur fordæmi hvað illmæli og
hrakyrði varðar, enda erindið augljóst, að rífa
niður manneskjurnar sem komnar voru við
völd – og höfðu hrifsað þau af hinum útvalda
og rétta ráðstjórnarflokki.
Og til að taka af allan vafa um að þessi sterku
útgerðarfyrirtæki ætluðu sér að ráða einu og
öllu í pólitíkinni í bænum tóku þau til við að
raða sínu fólki á lista flokksins fyrir kosning-
arnar að viku liðinni. Í oddvitasæti flokksins
var valinn útgerðarstjóri Ísfélagsins og í bar-
áttusætið rataði dóttir helsta eiganda Vinnslu-
stöðvarinnar. Listinn var þannig tryggður í bak
og fyrir. Hér átti ekki að taka nokkra áhættu.
Íslendingar hafa afhent örfáum útgerðar-
fjölskyldum öll yfirráð til sjós, svo auðurinn
vellur upp úr vösum þeirra. Þessar fjölskyldur
sitja að völdum sem ná langt út fyrir lýðræðið í
landinu. n
Verbúðin sanna
SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 7. maí 2022 LAUGARDAGUR