Ljósmæðrablaðið - 01.12.2022, Blaðsíða 32

ljósmæðrablaðið ljósmæðrablaðið
1. tölublað · 100. árgangur · desember 2022 3332 1. tölublað · 100. árgangur · desember 2022
Kristbjörg Magnúsdóttir
Draumur minn um vinnu í heilsugæslunni
Í hinum fullkomna heimi þar sem nóg er af ljós­
mæðrum er draumur minn að ljósmæður sinni konum
frá kynþroska til grafar. Auk hefðbundinna starfa
ljósmæðra við að sinna konum á meðgöngu, í fæðingu
og sængurlegu, myndi ég vilja sjá ljósmæður taka
aukinn þátt í kynþroskafræðslu, kynlífsfræðslu og
getnaðarvarnarráðgjöf.
Ef við byrjum á upphafinu þá sé ég fyrir mér að
ljósmæður fari inn í grunnskólana til að byrja fræðslu
um kynþroska og kvenlíkamann. Þarna yrði strax
byrjað að leggja grunninn að jákvæðri líkamsímynd.
Þarna myndu ungar stúlkur kynnast starfi ljósmæðra
sem myndi gera þeim eðlilegra að leita til þeirra
seinna í lífinu.
Þá mætti bjóða upp á ráðgjöf fyrir þungun (e.
preconceptional care), sem felur í sér skimun fyrir
áhættuþáttum, svipað því sem þekkist í upphafi
mæðraverndar. Ljósmæður myndu veita ráðgjöf um
heilbrigt líferni, mataræði og bætiefni til undir­
búnings fyrir meðgöngu.
Í tengslum við mæðravernd sé ég fyrir mér að
heilsugæslan bjóði sínum skjólstæðingum að koma á
opið hús/fræðslu. Eitt málefni gæti verið tekið fyrir í
hvert skipti, til dæmis aðdragandi fæðingar, bjargráð
í fæðingu, verkjameðferð í fæðingu eða fyrsti klukku­
tíminn eftir fæðingu. Hvert skipti væri einn klukku­
tími, ljósmæður á heilsugæslunni gætu boðið upp á
svona fræðslu aðra hverja viku og hver fræðsla væri í
boði á um tveggja mánaða fresti. Þarna koma konur
saman og hitta aðrar konur sem eru á ferðalagi inn í
foreldrahlutverkið.
Heimaþjónustu í sængurlegu yrði sinnt af ljós­
móður sem konan þekkir og boðið upp á vitjanir
heim af ljósmóður í allt að 6 vikur eftir fæðingu
(þó ég sjái ekki hvernig það gengur nema í undan­
tekningar tilfellum þá er það draumurinn). Þá má
gjarnan bóka allar konur í viðtal við sínar ljósmæður
um 6 vikum eftir fæðingu. Farið yrði stuttlega yfir
fæðingu og metið hvaða konur þurfa að fá viðtöl
eftir fæðingu vegna erfiðrar upplifunar. Þá þarf að
fylgja eftir konum sem hafa verið með vandamál á
meðgöngu, eins og meðgöngusykursýki, háþrýsting,
meðgöngueitrun eða skjaldkirtilsvandamál. Þarna
er kjörið tækifæri til að veita getnaðarvarnaráðgjöf,
ræða um kynlíf eftir fæðingu og breytingar á líkama
kvenna eftir fæðingu. Aukin áhersla innan heilsu­
gæslunnar á kvenheilsu er framfaraskref sem vonandi
er verið að stíga með aukinni ráðgjöf ljósmæðra um
blæðingar, getnaðarvarnir og breytingaskeið. En
stuðningur ljósmæðra í tengslum við fósturlát er
einn af þeim þáttum sem má bæta.
Ég er svo heppin að fá að vinna við samfellda
þjónustu í barneignarferlinu. Ég vinn hlutastarf á
heilsugæslu við mæðravernd, vitjanir í ungbarna­
vernd og leghálsskimanir. Hin vinnan mín er heima­
fæðingar og heimaþjónusta í sængurlegu. Þannig
að þær konur sem koma til mín í mæðravernd sem
stefna að í upphafi eða ákveða að stefna að heima­
fæðingu fá samfellda þjónustu hjá mér frá fyrstu
skoðun á 8. til 10. viku meðgöngu, í fæðingu, sængur­
legu og vitjanir frá ungbarnavernd heilsu gæslunnar
fram að 6 vikna skoðun. Síðan koma sumar þessara
kvenna til mín í leghálsskimanir. Auk þess get ég
veitt þeim ráðgjöf um getnaðarvarnir annað hvort
sem sjálfstætt starfandi ljósmóðir eða í heilsu gæslunni
en þar er vilji til að þessi þjónusta færist meira í
hendur ljósmæðra.
fréttir
Íslenskar ljósmæðra rannsóknir
Ráð stefnur innan lands og utan
Íslenskar ljósmæður halda áfram að sýna metnað og framtak á
sviði ljósmæðrarannsókna, bæði hérlendis og erlendis. Þær ljós-
mæður sem sinna klínískum störfum geta nýtt nýja þekkingu sem
stéttin sjálf hefur skapað til að bæta störf sín ár frá ári og því vill
Ljósmæðrablaðið deila þeirri þekkingu sem birtist á öðrum vett -
vangi og upplýsa ljósmæður um það starf sem fer fram. Þannig
höldum við áfram að vera í fararbroddi bæði út á við, í alþjóða-
samfélaginu, og inn á við, við hlið kvenna og fjölskyldna.
Tvær íslenskar ljósmæður stunda um þessar mundir
doktorsnám í ljósmóðurfræði, þær Embla Ýr Guð­
mundsdóttir og Edythe Mangindin.
Alþjóðlegt og innlent rannsóknarsamstarf sem
íslenskar ljósmæður taka þátt í felur meðal annars í
sér eftirtalin verkefni:
• COST verkefnið Childbirth Cultures, Concerns,
and Consequences: Dr. Helga Gottfreðsdóttir.
• MiMo módelið, umönnun í barneignar ferlinu
í nor rænu samhengi á forsendum kvenna: Dr.
Ólöf Ásta Ólafsdóttir.
• The Nordic Homebirth Study: Dr. Berglind
Hálfdánsdóttir og Dr. Ólöf Ásta Ólafsdóttir.
• Verkefnastyrkur Rannís (styrknúmer 196218­
051). Erlendar konur á Íslandi: út koma á
með göngu, í fæðingu og eftir fæðingu og sam­
skipti þeirra við heilbrigðiskerfið: Dr. Helga
Gottfreðs dóttir, Embla Ýr Guð munds dóttir og
Edythe L. Mangindin.
• COST verkefnið Perinatal Mental Health and
Birth­Related Trauma: Maximising best practice
and optimal outcomes (CA18211): Dr. Sigfríður
Inga Karlsdóttir, Dr. Sigríður Sía Jónsdóttir og
Dr. Valgerður Lísa Sigurðar dóttir (varafulltrúi).
• Nordic Network of Academic Midwives (Nor­
NAM): Dr. Ólöf Ásta Ólafsdóttir, Dr. Helga
Gottfreðs dóttir og Dr. Berglind Hálfdánsdóttir.
• Nordic Welfare Center rannsóknarsamstarfið Use
of Alcohol and Other Substances During Pregnancy
– In a Nordic Perspective: Dr. Valgerður Lísa
Sigurðardóttir.
• INTERSECT – International Survey of Child­
birth­Related Trauma: Dr. Valgerður Lísa
Sigurðardóttir og Dr. Emma Marie Swift.
• Verkefnastyrkur Rannís (styrknúmer 218139­
051). Áhrifaþættir neikvæðrar fæðingar upp­
lifunar afhjúpaðir: faralds fræðileg nálgun: Dr.
Emma Marie Swift, Dr. Helga Gottfreðs dóttir
og Dr. Valgerður Lísa Sigurðardóttir.
• Verkefnastyrkur Rannís (styrknúmer 195900­
053). Hagstæðasta meðgönguvikan fyrir fram­
köllun fæðingar: Erum við á réttri leið?: Dr.
Emma Marie Swift.
• iPOP rannsóknarhópurinn (International
Perinatal Outcomes in the Pandemic Study) um
áhrifaþætti fyrirburafæðinga í heimsfaraldri. Dr.
Emma Marie Swift.
höfundur berglind hálfdánsdóttir