Tímarit lögfræðinga - 01.06.2005, Síða 6

6
3.2 Íslenskir dómar þar sem byggt er á sjónarmiðum um skýrleika refsi-
heimilda
3.2.1 Almennt
3.2.2 Dómaframkvæmd
3.3 Ályktanir af dómaframkvæmd og viðhorfum fræðimanna
3.3.1 Inngangur
3.3.2 Áhersla á viðvörunarsjónarmiðið
3.3.3 Refsiheimildir mega ekki vera of almennar og óljósar – mörk
meginreglunnar um skýrleika refsiheimilda og túlkunar refsilaga
3.3.4 Samspil almennra og óljósra hátternisreglna í settum lögum og
nánari efnisreglna í almennum stjórnvaldsfyrirmælum
3.3.5 Almennur og hlutlægur mælikvarði en ekki einstaklingsbundinn
3.3.6 Frávik frá hefðbundinni tilhögun refsiábyrgðar – er rétt að horfa
til lögskýringargagna við mat á skýrleika refsiheimilda?
3.3.7 Almennur og sérgreindur óskýrleiki refsiheimildar
3.3.8 Matskennd svigrúmsákvæði – þróun refsiheimildar í dómafram-
kvæmd og ráðgjöf lögfræðings
3.3.9 Eyðuákvæði
4. SKÝRLEIKI REFSIHEIMILDA OG LÖG NR. 4/1963 UM RÁÐHERRA-
ÁBYRGÐ
4.1 Inngangur
4.2 Reglur stjórnarskrárinnar um ráðherraábyrgð og tvískipt eðli hennar
4.3 Almennt um lög nr. 4/1963 um ráðherraábyrgð
4.4 Efnisreglur laga nr. 4/1963 og meginreglan um skýrleika refsiheimilda
5. NIÐURSTÖÐUR
1. UMFJÖLLUNAREFNIÐ
Það er grundvallarregla íslenskrar stjórnskipunar að mönnum verði aðeins
refsað samkvæmt heimild í settum réttarreglum sem stafa frá Alþingi eða í
almennum stjórnvaldsfyrirmælum sem eiga ótvíræða stoð í lögum. Réttargrund-
völlur þessarar grunnreglu um lögbundnar refsiheimildir að stjórnlögum er 1.
mgr. 69. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944, sbr. 7. gr. stjórnar-
skipunarlaga nr. 97/1995. Hún hefur einnig verið talin leiða af 7. gr. Mannrétt-
indasáttmála Evrópu, sbr. 1. gr. laga nr. 62/1994, og 1. gr. almennra hegningar-
laga nr. 19/1940. Í 1. hefti Tímarits lögfræðinga árið 2004 birtist fyrri hluti
greinaskrifa minna um stjórnarskrána og refsiábyrgð þar sem fjallað var um
grunnregluna um lögbundnar refsiheimildir, m.a. um eðli hennar sem kröfu um
lýðræðislegan uppruna refsiheimildar.1 Vegna sérstakra einkenna refsiábyrgðar
1 Róbert R. Spanó: „Stjórnarskráin og refsiábyrgð (fyrri hluti) – grunnreglan um lögbundnar refsi-
heimildir“. Tímarit lögfræðinga. 1. hefti. 54. árg. (2004), bls. 5-47.