Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.06.2005, Qupperneq 9

Tímarit lögfræðinga - 01.06.2005, Qupperneq 9
9 2. RÉTTARGRUNDVÖLLUR MEGINREGLUNNAR UM SKÝRLEIKA REFSIHEIMILDA 2.1 Ákvæði 1. mgr. 69. gr. stjórnarskrárinnar og 1. mgr. 7. gr. Mannrétt- indasáttmála Evrópu Dómaframkvæmd síðari ára hér á landi bendir til þess að dómstólar telji að réttargrundvöll meginreglunnar um skýrleika refsiheimilda sé fyrst og fremst að finna í 1. mgr. 69. gr. stjórnarskrárinnar,9 sbr. H 2000 280 (hlutlæg refsiábyrgð skipstjóra) og einnig dóm Hæstaréttar 28. október 2004, nr. 251/2004 (hvíld- artími ökumanna). Er þetta í samræmi við þau sjónarmið sem birst hafa í ritum íslenskra fræðimanna.10 Í a.m.k. tveimur tilvikum á undanförnum árum er ekki vísað til neins ákvæðis í dómi Hæstaréttar enda þótt ljóst þyki af forsendunum að þar hafi reynt á meginregluna um skýrleika refsiheimilda, sjá hér H 1997 1253 (skoteldar) og dóm Hæstaréttar 3. apríl 2003, nr. 449/2002 (arnarvarp í Miðhúsaeyjum), sjá einnig til hliðsjónar dóm Hæstaréttar 20. nóvember 2003, nr. 219/2003 (vanmannað skip).11 Hæstiréttur hefur ekki til þessa vísað til 1. mgr. 7. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu í úrlausnum sínum þar sem reynt hefur á sjónarmið um skýrleika refsiheimilda, sjá hér hins vegar dóm héraðsdóms í H 1995 3149 (Bjartsmál).12 9 Samkvæmt 1. mgr. 69. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. 7. gr. stjórnarskipunarlaga nr. 97/1995, verður engum manni gert að sæta refsingu nema hann hafi gerst sekur um háttsemi sem var refsiverð sam- kvæmt lögum á þeim tíma þegar hún átti sér stað eða má fullkomlega jafna til slíkrar háttsemi. Þá mega viðurlög ekki vera þyngri en heimiluð voru í lögum þá er háttsemin átti sér stað, sbr. síðari málsl. sömu málsgreinar. Áður en stjórnarskránni var breytt með stjórnarskipunarlögum nr. 97/1995 var mælt fyrir um þær reglur sem nú koma fram í 1. mgr. 69. gr. stjórnarskrárinnar í almennum lögum, þ.e. í 1. og 2. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 og 7. gr. Mannréttindasátt- mála Evrópu, sbr. 1. gr. laga nr. 62/1994. 10 Jónatan Þórmundsson: Afbrot og refsiábyrgð I, bls. 167-172; Gunnar G. Schram: Stjórnskip- unarréttur, bls. 513-514, og Róbert R. Spanó: „Um vansvefta skipstjóra og afladrjúga stýrimenn“, bls. 17-30. Ekki verður séð að dómstólar telji nú ástæðu til að vísa til 1. gr. almennra hegningar- laga nr. 19/1940, sjá hins vegar fyrir gildistöku stjórnarskipunarlaga nr. 97/1995, og þar áður Mann- réttindasáttmála Evrópu með lögum nr. 62/1994, dóm sakadóms Reykjavíkur frá 8. nóvember 1988 (Sólgos). Í forsendum dómsins sagði meðal annars svo: „Það er ein af meginreglum íslensks refsiréttar, sem fram kemur í 1. gr. almennra hegningarlaga nr. 19, 1940, að ekki verði manni refsað fyrir aðra háttsemi en þá, sem refsiverð er lýst í lögum, nema þá fyrir fullkomna lögjöfnun. Af þess- ari reglu leiðir, að refsiheimildir verða að vera skilmerkilega og ekki of almennt orðaðar“. Sjá nánar umfjöllun um þennan dóm Jónatan Þórmundsson: Afbrot og refsiábyrgð I, bls. 168-169. 11 H 1997 1253 (skoteldar), H 3. apríl 2003, nr. 449/2002 (arnarvarp í Miðhúsaeyjum) og H 20. nóvember 2003, nr. 219/2003 (vanmannað skip) eru reifaðir í kafla 3.2.2 í greininni. 12 Dómurinn er reifaður í kafla 3.2.2 í greininni. Sjá um eftirfarandi fræðiskrif um H 1995 3149 (Bjartsmál) Jónatan Þórmundsson: Afbrot og refsiábyrgð I, bls. 160-163; Páll Sigurðsson: Fjöl- miðlaréttur. Háskólaútgáfan. Reykjavík (1997), bls. 152-159 og Róbert R. Spanó: „Um vansvefta skipstjóra og afladrjúga stýrimenn“, bls. 17-30.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128

x

Tímarit lögfræðinga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.