Tímarit lögfræðinga - 01.06.2005, Page 41

3.3.2-3.3.9 verður leitast við að greina eftir því sem kostur er þau meginsjónar-
mið sem þó má ráða af fyrirliggjandi dómaframkvæmd og þau nánar skýrð m.a.
með hliðsjón af þeirri almennu umfjöllun um viðhorf íslenskra og erlendra
fræðimanna og úrlausnum úr erlendri dómaframkvæmd sem rakin er í kafla 3.1.
3.3.2 Áhersla á viðvörunarsjónarmiðið
Af H 1997 1253 (skoteldar) og dómi Hæstaréttar 3. apríl 2003 (arnarvarp í
Miðhúsaeyjum) leiðir að refsiheimildir mega ekki vera of almennar og óljósar
þannig að þær séu ekki nægjanlega ótvíræðar og glöggar, eins og áréttað er í
síðari dóminum.79 Enda þótt ekki sé beinlínis vísað til sjónarmiða um fyrirsjá-
anleika í þessum dómum virðist mega draga þá ályktun að megináherslan hafi
þar verið lögð á að refsiheimild veiti sanngjarna og eðlilega viðvörun um hvað
fellur undir verknaðarlýsingu refsiákvæðis, sbr. einnig H 2000 280 (hlutlæg
refsiábyrgð skipstjóra). Viðvörunarsjónarmiðið virðist því vera nokkuð ráðandi
enn sem komið er í íslenskum rétti enda hefur til þessa ekki verið vísað til refsi-
vörslusjónarmiðsins í fyrirliggjandi dómaframkvæmd.
3.3.3 Refsiheimildir mega ekki vera of almennar og óljósar – mörk megin-
reglunnar um skýrleika refsiheimilda og túlkunar refsilaga
Við nánari greiningu á því efnisatriði meginreglunnar um skýrleika refsi-
heimilda að refsiheimild megi ekki vera of almenn og óljós er fróðlegt að bera
saman þær verknaðarlýsingar sem á reyndi í H 1997 1253 annars vegar og í
dómi Hæstaréttar 3. apríl 2003 hins vegar í ljósi þess að Hæstiréttur telur að í
báðum tilvikum séu þær efnislega of almennar til að geta orðið grundvöllur
refsiábyrgðar.
Í H 1997 1253 (skoteldar) reyndi á verknaðarlýsingu 1. mgr. 30. gr. þágild-
andi laga nr. 46/1977 um skotvopn, sprengiefni og skotelda en ákvæðið var svo-
hljóðandi í heild sinni:
Þeir, sem fara með skotelda, skulu ætíð gæta fyllstu varúðar. Dómsmálaráðherra
getur sett reglur um sölu og meðferð skotelda, þ. á m. getur hann sett reglur um að
eigi megi selja almenningi ýmsar skaðlegar tegundir skotelda.
Í dómi Hæstaréttar í þessu máli er sérstaklega tekið fram að með tilvitnaðri
1. mgr. 30. gr. laga nr. 46/1977 sé „með almennum orðum lögð varúðarskylda
á þá, sem fara með skotelda án nánari lýsingar á inntaki þeirrar skyldu“. Hafa
verður í huga að dómurinn lætur hér ekki staðar numið heldur telur ástæðu til
að vísa einnig til forsendna héraðsdóms um önnur ákvæði laga nr. 46/1977 og
reglugerðar nr. 536/1988 áður en endanleg niðurstaða er fengin um að ekki
79 Athyglisvert er að orðalag það sem Hæstiréttur notar í dóminum frá 3. apríl 2003 um almenna
og óljósa refsiheimild og skort á ótvíræðni hennar eru hugtök sem fram koma í ofangreindum
fræðiskrifum Jónatans Þórmundssonar og Gunnars G. Schram, sjá kafla 3.1.2 hér að framan.
41