Arkitektúr og skipulag - 01.12.1992, Blaðsíða 58

starfsemi sem þar á að vera og loks
hvaðagildi þaðhefurfrásjónarmiði
skipulags, umhverfis og fagurfræði.
Eg tel því útboð ekki æskilegt, nema
íþeimtilvikumþarsem annaðhvort
er hægt að skilgreina hönnunar-
vinnuna vel eða að tilboðum fylgi
tillögur sem þá eru metnar og matið
tekið til skoðunar jafnframt
tilboðsverðum. Síðari aðferðin
hefur verið notuð hjá Reykja-
víkurborg í nokkrum alútboðum
með allgóðum árangri. Þá er gefin
einkunn fyrir tillögur áður en
verðtilboð eru opnuð.
Annan kost hafa hönnunarútboð
ótvírætt en hann er sá að samning
útboðsgagna hvetur verkkaupa til
að taka afstöðu til ýmissa forsendna
þegar í upphafi. Þetta gildir einnig
um alútboð.
I verkefnastjórnunarfræðum er
okkur kennt að ef verkefnið er
„rútína" þá skaltu nota „kerfið" -
kerfiskarlar hver í sínum kassa gera
hver sitt eins og þeir eru vanir.
Þegar verkefnið er nýtt eða einstakt,
ber að nota aðferðir verkefna-
stjórnarinnar sem lætur enga
spurningu framhjá sér fara. Með
öðrum orðum, ef víst er að skólastarf
skuli áfram vera með þeim hætti
sem er þekkt að stærðir skólans eigi
að vera eftir staðli og skólahúsið
skuli vera af ákveðinni gerð, t.d.
tvær hæðir með valmaþaki, þá er
hagstætt að bjóða út hönnunina, ef
ekki eru ýmsar aðrar leiðir
greiðfærari. Ef þessar forsendur eru
ekki til staðar, en samt er áhugi fyrir
hönnunarútboði, má hugsa sér að
ráða arkitekt til að gera forteikiv
ingar en bjóða síðan hönnun út.
Líklegt er að útboðum á hönnun
muni fara fj ölgandi. Ég tel óæskilegt
að fyrstu árin verði þar um að ræða
meira en 10-20% af þeirri
hönnunarvinnu sem Reykjavíkur-
borg kaupir að. Á árinu 1990 var
aðkeypt vinna arkitekta og
verkfræðinga hjá Reykjavíkurborg
tæpar 750 millj. kr. en líklega hefur
hún sjaldan verið meiri enda bæði
Ráðhús Reykjavíkur, Nesjavalla-
virkjun og Perlan þá í hönnun,
samtals með rúm 40% af ofan-
greindri upphæð. Á þessu sama ári
var aðkeypt vinna arkitekta fyrir
byggingardeild borgarverkfræðings
47 millj. kr. Sæmilega stórt úrtak úr
þeim verkefnum sem þá var unnið
að bendir til að þóknun til arkitekta
hafi verið að meðaltali 3% af
heildarkostnaði bygginganna, en
hönnun öll um 7% . Er þá bæði
hönnun, opinber gjöld, kaup á
búnaði og gerð lóðar talin með í
heildarkostnaði.
Til fróðleiks má minnast á tvö stór
hönnunarverkefni, nefnilega
Ráðhús Reykjavíkur og Lista-
miðstöð að Korpúlfsstöðum.
Ráðhúsið var hannað í tímavinnu,
tímataxtaraðverulegumhluta með
afslætti vegna stærðar verkefnisins.
Oðrum aðferðum varð ekki við
komið, enda á mörgum sviðum farið
innánýjarbrautir ogþekkingarsvið
aukið. Hönnuðir allir leystu sín verk
mjög vel og ekki undan tíma-
vinnufyrirkomulaginu að kvarta í
þessu tilfelli.
Hönnun Korpúlfsstaða er nýlega
hafin. Fj órir arkitektar gerðu tillögu
samkvæmt forsögn. Framlag þeirra
var metið af fagmönnum og
Korpúlfsstaðanefnd, sem kjörin var
af borgarráði, og síðan valinn einn
þeirra sem aðalhönnuður,
Vinnustofa arkitekta. Erlendur
arkitekt er ráðinn í Errósafn, sem
eru fimmtungur listamiðstöðv-
arinnar. Samningar við arkitekta
eru að ýmsu nýlunda, við verkefni
þeirra er bætt meiri vinnu við
kostnaðaráætlun og kostnaðargát
heldur en venj a er og þóknun þeirra
er föst, en þó þannig að fari
kostnaður meira en 10% fram úr
kostnaðaráætlun sem verkkaupi
gerir, er dregið frá þóknun, og á
sama hátt geta þeir fengið bónus ef
kostnaður verður lægri en 90% af
sömu áætlun, og getur leiðrétting
þóknunar mest orðið 20% á hvorn
veg.
I ýmsum öðrum tilfellum hefur
okkur þótt tímavinnufyrirkomu-
lagið ólán. Það á t.d. við þegar
hönnun er ekki unnin á fullum
hraða og upprifjanir verða margar,
en einnig almennt, fyrst og fremst
vegna þess að aðstaða verkkaupa til
að fylgjast með tímafjölda er ekki
góð. Vanur verkefnisstjóri finnur
að vísu fljótt hvernig unnið er og
hefur samanburð úr hliðstæðum
verkum, en aðstaða hans til eftirlits
er ekki nægjanlega góð. Þessar að-
stæður held ég einna helst ýti undir
aukin útboð á hönnun, en þar sem
útboðin hafa aðra galla í staðinn
verður að leita fleiri leiða til að ná
sem bestum árangri. Má þar t.d.
nefna betri og meiri upplýsingar
um verkefnin, skilmerkilegri
skiíagrein í lok verks og samanburð
við erlenda reynslu og reynslu af
erlendum hönnuðum svo eitthvað
sé nefnt. ■
5Ó