AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.09.1995, Blaðsíða 24

ISLENSK JARÐHITAÞEKKING
s
o
>
73
0
c
73
tn
H
m
Tl
>'
z
(/)
U)
O
z
o
r;
oo
■n
Ííl
o
o
c
73
UMHVERFI OG FORSENDUR
Góð þekking íslendinga á jarðhitamál-
um er bein afleiðing af mikilli nýtingu
jarðhita á íslandi og mikilvægi jarðhitans
í orkubúskap þjóðarinnar.Nýting jarðhita á íslandi er
hlutfallslega meiri og nokkuð frábrugðin nýtingu í öðr-
um löndum. Meginhluti jarðhitanýtingar á íslandi er
til upphitunar á meðan vinnsla raforku úr jarðhita hef-
ur mun meira vægi í öðrum þróuðum jarðhitalöndum.
Þessar ástæöur hafa leitt til þess að íslendingar eru
heimsins bestu sérfræðingar í hitaveitum og vinnslu
jarðhita til upphitunar, en önnur þekking íslendinga
á jarðhitamálum er sambærileg við þekkingu í öðrum
þróuðum jarðhitalöndum.
Þróunin í orkunotkun íslendinga á þessari öld er sýnd
á mynd 1. Fyrri hluta aldarinnar voru kol helsti orku-
gjafi þjóðarinnar, en á seinni hluta aldarinnar (eftir
seinni heimsstyrjöldina) breyttist orkunotkunin veru-
lega. Kolanotkun var hætt að mestu en olía varð
helsta eldsneyti þjóðarinnar. Samtímis jókst verulega
notkun innlendu orkugjafanna, vatnsorku og jarðhita,
þannig að nú er þáttur þeirra mun meiri en innfluttrar
orku. Þróun íslenskra orkumála síðastliðna hálfa öld
hefur jafnframt einkennst af því að orkunotkunin hefur
tífaldast. Þáttur jarðhitans hefur verið stærri en
annarra orkugjafa eins og fram kemur á mynd 1.
Á árinu 1994 var hlutfallsleg skipting frumorku á
íslandi þessi: Vatnsorka 16% Jarðhiti 43% Olía
38% Kol 3%
Jarðhitinn er þannig mikilvægasti orkugjafi þjóðar-
innar. Engin þjóð notar jarðhita hlutfallslega í eins
miklum mæli og íslendingar. Þótt mikilvægi jarðhitans
fyrir íslenskan þjóðarbúskap sé e.t.v. ekki eins þekkt
og skyldi, verður að segja að ytri aðstæður eru mjög
hagstæðar fyrir mikla og góða þekkingu íslendinga
ájarðhitamálum. Þróunin ííslenskum jarðhitamálum
hefur verið tiltölulega ör á síðustu áratugum, menn
hafa orðið að takast á við og leysa áður óþekkt
vandamál og talsverðu fé hefur verið varið til þess
að auka þekkingu á þessu sviði.
ÍSLENSK SÉRSTAÐA
Hitaveitur eru séreinkenni íslenskrar jarðhitanýtingar
og á því sviði hafa íslendingar náð lengra en aðrar
þjóðir. íslenskar hitaveitur eru mun háþróaðri tækni-
lega en gengur og gerist annars staðar í heiminum.
Orkuverð frá íslenskum hitaveitum er jafnframt mjög
lágt miðað við aðra orkugjafa.
Góður árangur jarðhitanýtingar byggist á mörgum
samverkandi þáttum.í stórum dráttum má skipta að-
gerðum við jarðhitanýtingu í eftirfarandi þætti:
Jaröhitaleit - Vinnsla jaröhita úr jöröu - Nýtingar-
aöferöir - Rekstur jaröhitakerfa og langtímaspár.
Á öllum þessum sviðum hafa íslendingar sýnt tilþrif
sem koma einna best fram í því að nýting jarðhita er
nú meiri en annarra orkulinda í landinu.Til þess að
ná slíkum árangri þarf góða þekkingu á öllum sviðum
jarðhitamála.
íslendingar hafa þróað ýmsar séríslenskar aðferðir
við jarðhitaleit, og kemur árangur þeirrar starfsemi
vel fram [ því að nú eru starfandi yfir 30 hitaveitur á
landinu og yfir 85% af húsnæði landsmanna er hitað
með jarðhita. Þessi starfsemi hefur verið í samfelldri
þróun, og raunar má segja að tvær af elstu hitaveitum
landsins, á Selfossi og Sauðárkróki, séu afrakstur
vel heppnaðrar jarðhitaleitar í bernsku jarðhitanýt-
ingar á íslandi. Nýrri dæmi um árangursríka jarðhita-
leit eru t.d. hitaveitur á Akureyri og Egilsstöðum.
Við vinnslu jarðhita úr jörðu má benda á notkun djúp-
dæla sem séríslensktfyrirbæri. Frumkvöðull að þeirri
vinnsluaðferð var Jóhannes Zoéga fyrrverandi hita-
veitustjóri í Reykjavík. Um langt árabil voru djúpdælur
22