AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.09.1995, Síða 51

tjáskiptum viö Evrópsku nútímastefnuna. Átökin milli
fortíöarinnar og leitin að nýjum formum myndi leiða
til framfara og þar af leiöandi framhalds.
Eini möguleikinn fyrir breytingu var aö láta hana ger-
ast hægt og hægt. Sagan er hluti af lífi fólksins, þar
af leiðandi getur hún ekki verið afmáð. Sagan og
hefðin geta ekki slitnað frá uppruna sínum, fólkinu.
Rogers lagðist gegn því að falla niður í formstefnu
því það væri jafnt og að apa eftir sögunni á sínu
óeiginlega táknmáli. Það væri „hin ó-sögulega að-
ferð“. Ekki aðeins vegna þess að engin tilraun er gerð
til þess að skilja orsök þess táknmáls né er gerð grein
fyrir því að „okkar“ tími býr til mismunandi ný form
fyrir nýtt innihald eða hlutverk.
í fyrsta ritstjórnarpistli sínum, 1954, útskýrði Rogers
hugtakið, „continuitá" (áframhald). Áframhald þýddi
vandaða útvíkkun á hefðinni sem rofin hafði verið af
stríðinu. Ári síðarfjallaði Rogers um málefni ásvipaðri
línu, þ.e. „pre-esistenze ambientali" eða umhverfi
sem er til staðar. Umhverfi sem ekki aðeins er áþreif-
anlegt heldur hefur það samlagast stöðu mannsins.
Það bar ekki að líta á það með söknuði heldur sem
vitni um hefðir, smekk, þarfir og umhverfisþætti,
bundið við ákveðinn stað og menningu íbúanna. Þar
af leiðandi endurspegluðust einkenni lands og þjóðar
í arkitektúr þess, þ.e. hreinskilinn samruni forms og
innihalds. Arkitektúr getur ekki verið slitinn frá þjóð
sinni, sínum rótum, því þá myndi tilfinningin fyrir
umhverfinu týnast. Samkvæmt þessu, sá Rogers fyrir
sér nýtt hlutverk fyrir arkitektúr - að setja þarfir lífsins
inn í menninguna - og á hinn bóginn að setja menn-
inguna inn í hversdagslífið.
Markmið Rogers var að reisa stig meðvitundarinnar,
ekki aðeins arkitektsins sem byggir heldur almenna
lesandans. Tímaritið gaf ekki einungis kost á greinum
um arkitektúr, skipulag og hönnun, heldur bar það
lífsmátann mjög á oddin. Staða mannsins er háð fjöl-
mörgum þáttum tengdum hefðum og sögu landsins
sem hann byggir. Arkitektinn verður því að kunna
skil á vitsmunum sínum til þess að koma til móts við
þarfir mannsins og byggja honum gefandi umhverfi
sem örvar huga hans og opnar. Stile Industria kom
fyrst út árið 1954 og var ritstjóri þess arkitektinn
Alberto Rosselli. Alveg frá upphafi, og þar til það
hætti útgáfu árið 1964, þá var tímaritið mikilvægur
hlekkur í að stuðla að iðnhönnun og koma henni á
framfæri sem listformi.
í fyrsta ritstjórnarpistli sínum gerði Alberto Rosselli
grein fyrir auknu vöruvali og þar af leiðandi auknum
markaðsmöguleikum: „Gæði vörunnar í dag fela í
sér gæði fagurfræðinnar (forms og hönnunar) sem
saman segjatil umfullkomnatækni og notagildi. “Og
hann heldur áfram „Fyrir utan skilvirkni og hagnýt-
ingu vörunnar, þá er nú hægt að velja hlut fram yfir
annan vegna hönnunar hans, blæbrigða eða hvernig
hugtakið gerir notkun hans Ijósa (líka þá sem ákveðin
er af hönnuðinum)eða vegna þess að form hlutarins
er áhugavert og fallegt.“
Að lokum gerði hann grein fyrir afstöðunni og sýndi
fram á að mismunurinn á milli framleiðslu „fyrri tíma
og nú“ væri ekki til kominn vegna breyttra iðnaðar-
hátta, að gæði vörunnar hafi farið hverfandi, ekki
vegna fjöldaframleiðslunnar, stöðlunarinnar, vél-
rænna vinnuaðferða, heldur vegna þess að fólk væri
ekki tilbúið að nýta sér nýju möguleikana, það ætti
að gera sér það Ijóst, að þróuð og fullkomin tækni
geti ákvarðað gæði, endapunkt framleiðslunnar (og
ekki „hálfvegis“eins og gerðist á fyrri tímum þegar
verk handverksmannsins áttu í hlut). Við, Alberto
Rosselli heldur áfram, erum að leita að þessari nýju
sameiningu milli raunhæfra gilda og manneskju-
legra, tækni og fagurfræði, framleiðslu og gæða,
sem eru brýn og ósvikin í verkum tímans, núverandi
venjum og menningu.
Stefnuyfirlýsing Stile Industria var samt sem áður ekki
skrifuð af Alberto Rosselli. Elann sjálfur fullyrti að hún
væri skrifuð af svissneska arkitektinum Max Bill. Max
Bill ritaði grein sem bar titilinn „ Forma, funzione,
bellezza" (Form, notkunargildi, fegurð). Þar leggur
hann fram rök fyrir því að sjón og form séu óaðskiljan-
leg. Þegar við tölumum form gefurþað jákvæðar vís-
bendingar, við tölumumfallegt form, fullkomið form,
raunhæft form, Á sama tíma gerum við ráð fyrir and-
stæðum þeirra. „Það virðist vera að áhrifin af öllu
því sem er náttúrlegt leiði okkur til þess að segja að
form sé fallegt og ekki Ijótt, og við gagnrýnum verk
frá þeim sjónarhóli fegurðarinnar, vitundarinnar og
fullkomnunar." Þessu markmiði er reynt að ná í
iðnhönnun. En það er mjög erfitt vegna þess að
„fegurð“ er afstætt hugtak. „En“ Max Bill heldur
áfram, „Hin fullkomna fegurð stendur fyrir mæli-
kvarða milli forms og lista, og því fylgir að form tjáir
líka fegurð.“ Markmiðið er að ná fram formi til þess
að búa við að smæsti hlutur borgarinnar yrði einn af
þessum eðlilegu þáttum lífsins. Við getum skilgreint
þetta sem hina raunverulegu stöðu menningarinnar,
málalokin sem við leggjum til. ■
49