Skírnir - 01.09.2008, Page 13

SKÍRNIR
GRÓÐURHÚSAÁHRIF ...
287
Önnur rök gegn kenningum Callendars voru m.a. þau að mæl-
ingar á styrk C02 í andrúmslofti væru allt of ónákvæmar til þess
að hægt væri að draga ályktanir um aukningu þess, auk þess sem
líklegast væri að styrkur þess í lofthjúpnum réðist af jafnvægi við
hafið sem myndi gleypa allan C02 útblástur frá bruna kola og
olíu.
Þegar betur var að gáð kom einnig í ljós að hugmyndir um að
hafdjúpin myndu gleypa alla aukningu C02 voru heldur ekki rétt-
ar. Hafefnafræðingar áttuðu sig á að samspil lofthjúpsins og
hafsins væri flóknara en svo að einfalt jafnvægi ríkti milli lofts og
hafdjúpa. Aukning á styrk C02 í lofthjúpnum ratar því ekki nema
að hluta til hafsins og stórfelldur bruni kola (og annars jarðefna-
eldsneytis) leiðir til aukningar á styrk C02 í lofti. Árið 1958 hóf
jarðefnafræðingurinn Charles David Keeling nákvæmar mælingar
á magni C02 í lofthjúpnum. Keeling valdi fjallið Mauna Loa sem
er á eynni Hawaii í Kyrrahafi sem mælistað, en það er fjarri iðn-
aðarsvæðum og öðrum stórvirkum manngerðum uppsprettum
C02. Strax á fyrstu árum þessara mælinga kom í ljós að styrkur
C02 í lofthjúpnum eykst ár frá ári. Þessum mælingum hefur verið
haldið áfram síðan, auk þess sem sambærilegar mælingar eru nú
stundaðar víða um heim, m.a. á Stórhöfða í Vestmannaeyjum.
Þegar Keeling hóf mælingar sínar var styrkur C02 rúmlega 315
ppm á ársgrundvelli en ársmeðaltal 2007 er tæplega 384 ppm. Síð-
ustu ár hefur styrkur C02 aukist um nærri 2 ppm á ári, og því er
útlit fyrir að hálfri öld eftir að Keeling hóf mælingar muni styrkur
þess í lofthjúpnum hafa vaxið um tæpan fjórðung. Mælingar á
breytingum í samsætuhlutfalli kolefnis í lofthjúpnum sýna að
aukningin á C02 stafar mestmegnis af bruna jarðefnaeldsneytis.
Tilkoma tölvutækni á árunum eftir heimsstyrjöldina síðari
breytti miklu fyrir veðurfræði. Tölvur henta vel til ýmissa út-
lofthjúpnum gerist þetta í nokkurra kílómetra hæð yfir yfirborðinu. Ef styrkur
CO2 er aukinn þá verður þetta lag ógagnsætt og fer að gleypa varmageislun. Við
það hlýnar lagið og geislar varma bæði upp og niður. Lóðrétt blöndun í loft-
hjúpnum tryggir að eitthvað af þessari hlýnun næði að lokum niður á yfirborð
jarðar og því myndi aukning á styrk CO2 valda hlýnun þar jafnvel þótt loft-
hjúpurinn væri mettaður.