Skírnir - 01.09.2008, Side 17

SKÍRNIR
GRÓÐURHÚSAÁHRIF ...
291
Umræða um mögulega hlýnun jókst mjög á níunda áratug
liðinnar aldar. Fljótlega varð ljóst að ríki heimsins þurftu að koma
á formlegum umræðuvettvangi um þetta málefni. Sem viðbrögð
við þessu settu Alþjóðaveðurfræðistofnunin (WMO) og Umhverf-
isstofnun Sameinuðu þjóðanna (UNEP) á fót milliríkjanefnd um
loftslagsmál (IPCC). Þessari nefnd var ætlað að fylgjast með þekk-
ingu á auknum gróðurhúsaáhrifum og loftslagsbreytingum. Nefnd-
in stundar ekki rannsóknir, heldur vinnur að yfirlitsskýrslum, eða
svo nefndum úttektum sem gefnar eru út reglulega. Fyrsta úttekt
nefndarinnar birtist árið 1990 og sú fjórða árið 2007.
Það er áhugavert að rekja þá breytingu sem verður á þekkingu
á þessu 17 ára tímabili. í fyrstu úttektinni segir að hitabreytingar
á síðustu 100 árum séu í megindráttum sambærilegar við það sem
loftslagslíkön spái, en ekki sé hægt að staðhæfa að ekki sé um
náttúrulegan breytileika að ræða. í næstu úttekt árið 1995 var
fleyg setning í inngangi þar sem sagði að þegar á heildina væri
litið virtust gögn benda til merkjanlegra áhrifa mannkynsins á
loftslag.10 í þriðju úttektinni árið 2001 er kveðið fastar að orði.
Þar er staðhæft að ný og aukin gögn sýni áhrif mannkyns á
loftslagsbreytingar síðustu 50 ára. í fjórðu úttektinni árið 2007 er
sagt að enginn vafi leiki á að það sé að hlýna og mjög líklega sé
ástæðan aukning gróðurhúsalofttegunda og að hún sé af manna
völdum.
10 1 ágripskafla annarrar úttektar IPCC (1995:4) sagði: „The balance of evidence
suggests a discernable human influence.“ Þessi setning fór mjög fyrir brjóstið
á ýmsum og Benjamin Santer, aðalhöfundur inngangskaflans, mátti sæta harðri
gagnrýni í fjölmiðlum eftir útkomu skýrslunnar. Meðal annars birti Wall Street
Joumal miðsíðugrein þar sem því var (ranglega) haldið fram að skýrslunni
hefði verið breytt í trássi við reglur IPCC. í þeirri orrahríð sem fylgdi í kjölfar
þessa var minnst fjallað um hvort staðhæfingin væri rétt eða röng. Sambæri-
legur farsi endurtók sig í kjölfar útgáfu næstu skýrslu þegar vísindamaðurinn
Michael Mann var kallaður fyrir þingnefnd í öldungadeild Bandaríkjaþings og
látinn verja vinnubrögð sín í tengslum við svokallað hokkíkjuða-Iínurit. Það
var í skýrslunni frá 2001 og þjónuðu árásirnar á Mann þeim tilgangi að varpa
rýrð á skýrsluna í heild sinni. Síðari rannsóknir hafa að mestu staðfest niður-
stöður Manns.