Skírnir - 01.09.2008, Qupperneq 24

298
HALLDÓR BJÖRNSSON
SKÍRNIR
hafa komið fram ýmsar hugmyndir um hvar mörkin liggi, hversu
mikið megi hlýna án þess að hættuleg röskun eigi sér stað. Á síð-
ustu árum hafa ýmsir aðilar lagt til að miðað verði við að hlýnunin
verði innan við 2°C og var þetta viðmið m.a. tekið upp af Evrópu-
sambandinu.
Ef hlýnunin verður minni en 2°C verða afleiðingarnar ekki
öllum þjóðum jafnerfiðar. Góðu fréttirnar eru þær að afrakstur
ræktarlands getur aukist utan hitabeltis við hóflega hlýnun. Aftur
á móti minnkar afraksturinn innan hitabeltisins og á þurrkasvæð-
um. Líklegt er að skemmdir á kóralrifjum verði verulegar og að
aukið tjón verði á strandsvæðum vegna flóða og óveðra. Tjón
vegna öflugra fellibylja mun líklega aukast, og hækkandi sjávar-
staða mun gera ástandið verra. Fleiri deyja af völdum flóða, hita-
bylgna og þurrka, og sjúkdómar munu taka aukinn toll. Samfélög
eru oft háð staðbundnum matar- og vatnsforða sem kann að rýrna
vegna loftslagsbreytinga. Þetta kann að leiða til fólksflutninga og
auka líkur á ófriði.
Ef hlýnar meira en 2°C versna afleiðingarnar enn frekar. Yfir-
borðshækkun sjávar mun valda búsifjum á strandsvæðum þegar
láglendi tapast, og aukin selta í grunnvatni minnkar ferskvatns-
birgðir. Bráðnun jökla og snjóalaga rýrir einnig ferskvatnsbirgðir
hundruð milljóna manna. Líkur aukast á verulegri bráðnun stóru
íshvelanna, sem veldur mikilli sjávaryfirborðshækkun (tugur metra
eða meira) á hundruðum til þúsunda ára. Ef hlýnunin fer yfir 3°C
þá er líklegra að það dragi úr fæðuframleiðslu í heiminum. I lífrík-
inu eykst tegundafækkun með hækkandi hitastigi og hætta er á
stórfelldum tegundadauða við 4°C hlýnun. Með aukinni hlýnun
dregur úr kolefnisbindingu vistkerfa á landi og þau geta að lokum
farið að losa kolefni til lofthjúpsins.
Þegar Evrópusambandið tók upp 2°C markið þá var tekið fram
að miða skyldi við upphaf iðnbyltingar. Eftir það er hlýnun rúm-
lega hálf gráða svo í raun er verið að segja að hlýnun skuli haldið
innan 1.5°C ef miðað er við lok 20. aldarinnar. Til að ná því marki
má ekki mikið út af bera, og ef Tafla er skoðuð er ekki laust við
að það markmið virðist óraunsætt. Ef jafnvægissvörun er 4.5°C
(efri mörk þess sem IPCC telur líklegt) þá er þegar orðið of seint