Skírnir - 01.09.2008, Page 44
318
SVEINN EINARSSON
SKÍRNIR
Guðmundur Kamban var alla tíð mjög stórlátur maður, eins og
enn berlegar mun koma í ljós hér á eftir; að hann legði fyrir sig
uppljóstranir, t.d. um andspyrnumenn, er í miklu ósamræmi við
allar lýsingar á skaphöfn hans. Hins vegar var hann, líkt og margir
rithöfundar, höfuðsetinn af því að koma verkum sínum á fram-
færi. I þeim flestum var hann siðferðilegur boðberi, þannig að
honum var jafnt í mun að breiða út þann boðskap og að geta lifað
af skrifum sínum sem honum hefur ugglaust þótt réttur sinn sem
virts og afkastamikils höfundar.
II
Kambansmálið
Fæ ég ekki að faðma þig,
fósturlandið góða!
Eggert Ólafsson
Hinn 11. janúar 1927, á þrítugasta afmælisdegi sínum, barst Leik-
félagi Reykjavíkur skeyti. Það var frá Guðmundi Kamban sem
bauðst til að koma til Reykjavíkur í byrjun febrúar og stýra fyrir
Leikfélagið þremur leikritum eftir sig.
Samskipti Guðmundar og Leikfélagsins áður en skeytið barst
höfðu verið þessi:
Fyrsta leikrit Guðmundar, Hadda Padda, hafði verið frum-
sýnt í Konunglega leikhúsinu í Kaupmannahöfn haustið 1914 og
fengið óvenju góðar viðtökur af byrjendaverki að vera.24 Leikur-
inn var ritaður í nýrómantískum anda og hafði Jóhann Sigurjóns-
son rutt þar brautina og vakið athygli á íslenskri leikritun og
möguleikum hennar. Fyrstu skáldsögur Gunnars Gunnarssonar
höfðu og gert hinum danska bókmenntaheimi grein fyrir því að
kannski væri eftir einhverju að slægjast á hjálendunni í Atlants-
hafi. Bréfaskipti milli Guðmundar og Leikfélagsins sýna að Guð-
mund dreymdi um að leikurinn yrði frumfluttur á Islandi, líkt og
24 Sjá t.d. úttekt í Sveinn Einarsson, íslensk leiklist II, Reykjavík 1996, bls. 104-
105 og 292-293 og tilvitnanir þar. Sjá ennfremur Teatret, nóvember, II, 1914,
þar sem birtar eru myndir úr sýningunni og talað um að „Opforelsen blev en
stor Success".