Skírnir - 01.09.2008, Side 62

336
SVEINN EINARSSON
SKÍRNIR
Þetta er orðinn allnokkur listi og er hér færður til bókar, þar
sem því hefur verið haldið fram að Kamban hafi í raun orðið
nokkuð svo landlaus.68 Og satt er það, að ekki hefur nafn hans
borið hátt eftir víg hans og engin sýning höfð á neinu verka hans
í Danmörku. Verður vikið að ferli verka hans í Danmörku hér á
eftir. Hinu er ekki að leyna að langt er frá að öll leikverk hans
„hafi komið heim“ eins og sagt er.
Það eru í raun aðeins fjögur leikverka Kambans sem náð hafa
fótfestu á íslandi og reynt hefur á oftar en einu sinni. Hadda
Padda hefur aldrei verið leikin eftir fyrstu sýninguna 1915 og
heldur ekki Konungsglíman og er hún þó ekki síðra efni í kvik-
mynd en Hadda Padda. Sendiherrann frá Júpíter hefur aldrei
aftur verið leikinn á íslensku sviði, en raunar einu sinni í útvarpi
(1951). Sömuleiðis hafa Örœfastjörmtr aðeins verið leiknar í út-
varpi (1968), sem og Vöf (1947 og 1961), Grandezza eða Stórlœti
(2002) og Þúsund mílur (1971). Þegar árið 1933 stýrði Soffía Guð-
laugsdóttir þáttum úr Vér morðingjar og öllu leikritinu 1941.
Skálholt, Marmari og Þess vegna skiljum við hafa einnig verið
flutt i útvarpi, sum oftar en einu sinni. Mesta furðu vekur, að
Grandezza skuli ekki hafa ratað upp á íslenskt leiksvið, því að
fram að því að sá leikur birtist var ekki um auðugan garð að gresja
í íslenskri gamanleikritun og er reyndar ekki enn. Vera má að
þarna valdi að einhverju sú staðreynd að menn hafi ekki þekkt til
þess að skáldið gekk með eigin hendi frá íslenskri gerð þessara
leikja, ellegar þótt það tungutak skáldsins sem þar birtist vera of
framandi fyrir nútíma íslendingum. Og leikirnir eru auðvitað stíl-
aðir fyrst og fremst á erlend leiksvið, einkum dönsk. í þeim skiln-
ingi hefur skáldið orðið landlaust. í sinni ágætu bók um Guð-
mund Kamban nefnir Helga Kress grein eftir Einar Ól. Sveinsson,
þar sem hann heldur því fram að íslenskar bókmenntir séu það sem
skrifað er á íslensku og reynir Helga að skensa Einar Ólaf fyrir
68 Sjá t.d. Kela Kvam, „Krise og besættelse", Dansk teaterbistorie II, bls. 174. Sjá
ennfremur Svein Einarsson, íslensk leiklist II, bls. 262-269, 292-293, og Árna
Ibsen, „Leikritun á fullveldisárunum“, Islensk bókmenntasaga V, Reykjavík
2006, bls. 187-193.