Skírnir - 01.09.2008, Blaðsíða 85

SKÍRNIR
UM LEIKHÚSMANNINN KAMBAN
359
VI
Að deyða yndið sitt
Og samt deyða allir yndið sitt.
Oscar Wilde.
Alþekkt er sú hugsun sem Oscar Wilde setti fram í eftirfarandi
orðum: „Yet each man kills the things he loves“ og hefur orðið
mörgum mönnum hugstætt.120 Að Kamban dáði Wilde er augljóst
og þau áhrif til dæmis mjög áberandi í orðsnilld Roberts Belford í
Marmara. Þá flutti Kamban meðal annars opinberan fyrirlestur
um Oscar Wilde í Reykjavík 1929 og væntanlega er það að stofni
til svipað efni og grein í Iðunni sama ár.121 En hann hafði eftir
komuna heim frá Ameríku einnig flutt slíka fyrirlestra í Kaup-
mannahöfn og mun áhugi beggja á refsingu og fangelsismálum
hafa leitt Kamban að Wilde. Robert Belford í Marmara er stór-
látur maður. Hann víkur ekki frá því sem réttlætisskyn hans og
sannleiksþörf segja honum — þó það kosti hann allt ytra lífsins
góss, auð og völd — og loks lífið sjálft. Og það kostar einnig að
þar með er rödd sannleikans þögguð niður.
Hadda Padda refsar elskhuga sem hefur svikið hana og gerir
hann samsekan í örlögum sínum. Hekla í Konungsglímunni stork-
ar í metnaði sínum öllu umhverfi sínu og svífst einskis til að fá sitt
fram, hvað sem það kostar alla aðra — í nafni ástarinnar. Ernest í
Vér morðingjar deyðir yndið sitt, af því hann getur ekki lifað við
þá þján að komast aldrei að sakleysi eða sekt Normu. Viviane
Montfort, yfirstéttarskækjan í Öræfastjörnum, ögrar fulltrúum
hins á yfirborði vammlausa siðgæðis borgarastéttarinnar, og síðan
keppist hún og hin aðalpersóna leiksins, predikarinn Percy, um að
storka bæði guði og mönnum allan leikinn út. Sendiherrann snýr
aftur til Júpíters þegar honum tekst ekki að koma tauti við mann-
kynið og breyskleika þess — hann er í raun yfir þá hafinn. Og
Ragnheiður Brynjólfsdóttir Kambans gerir uppreisn gegn órétt-
látu ofurvaldi föður síns, sængar hjá Daða nóttina eftir eiðinn, og
120 Oscar Wilde, The Ballad of the Reading Gaol, London 1898, pt. 1. st. 7.
121 Guðmundur Kamban, „Oscar Wilde“, Iðunn 1929, bls. 193-228.