Skírnir - 01.09.2008, Blaðsíða 114

388
PÁLL BJARNASON
SKÍRNIR
afsökunar að ekki var talið lífvænlegt starf að vera skáld. Þegar
Tómas kveðst vilja gera „stóran mann“ úr Jónasi, á hann við vís-
indamann eða stjórnmálamann. Kannski hefur hann óttast að
skáldskapariðkun gæti beint Jónasi frá því marki.
Jónas hafði oft ástæðu til að vera gramur vegna þess hvað
Tómas lét sér fátt finnast um skáldskap hans. Þegar hann segir að
sér hafi ekki fundist Tómas „sérlegur smekkmaður á skáldskap",
gæti hann haft í huga hvernig Tómas valdi kvæði í Fjölni þegar
hann var einráður þar um. Og margur hefði ekki getað fyrirgefið
það í sporum Jónasar hvernig Tómas brást við kvæðinu sem fylgdi
bréfi Jónasar í ársbyrjun 1839, né heldur var uppörvandi þögn
Tómasar þegar Gunnarshólmi birtist í Fjölni.
Á Bessastaðaárunum myndaðist með Jónasi og Tómasi bróð-
urleg vinátta og Tómas fann hjá sér hvöt til að stappa stálinu í
Jónas og var ekki vanþörf á. Þeir áttu hugsjónir sameiginlegar og
Tómas sá í Jónasi efnilegan samherja þó að hugur Jónasar hneigð-
ist æ meir að náttúruvísindum og skáldskap þegar fram í sótti.76
Eðlilegt var að Jónas þreyttist á ráðríki Tómasar, gagnrýni og
skömmum sem einkum beindust að framtaksleysi og linku. En
Jónas vissi hvað Tómas var bráðlyndur og veikindin bættu ekki
þar úr svo að Jónas átti auðveldara með að fyrirgefa honum frum-
hlaup og stóryrði.
Eiginlega er merkilegt að Tómas, svo óþreyjufullur og stjórn-
samur sem hann var, skyldi ekki gefast upp á að tjónka við Jónas.
Skýringin hlýtur að vera sú að Tómas hafi séð mikla hæfileika í
Jónasi og honum sviðið að sjá þá fara í súginn. Tómas sóttist eftir
því, hvort sem hann var í Kaupmannahöfn eða á Breiðabólsstað,
að hafa Jónas nærri sér, síðustu æviár Tómasar var Jónas honum
ómissandi hjálparhella í Reykjavík. „Eg má með engu móti missa
þig,“ segir hann. Tónninn í bréfum Tómasar mýktist síðustu tvö
árin sem hann lifði, hann hætti að mestu að kvarta undan seina-
gangi í útgáfu Fjölnis, bar lof á kvæði sem Jónas sýndi honum og
sætti sig við að Jónas yrði prestur á Islandi. En hvort sem það var
vegna gráglettni örlaganna eða undanbragða Jónasar bar fundum
76 Sjá Guðmund Hálfdanarson 2007:327-28.