Skírnir - 01.09.2008, Qupperneq 121

SKÍRNIR
ÍSLANDS-FREYJA
395
nefni með viðskeytinu -hörgur og er þau að finna í öllum lands-
fjórðungum (Svavar Sigmundsson 1992:241-253). Ég deili ekki
við örnefnadómarann um að Þór og Freyr hafi líkast til notið
mests átrúnaðar hér á landi en tel þar ekki alla söguna sagða. í
Gylfaginningu segir Snorri Sturluson:
Annan sal gerðu [goðin], þat var hyrgr er gyðjurnar áttu, ok var hann
allfagr. Þat hús kalla menn Vingólf (Snorri Sturluson 1988:15),
og síðar segir hann um Óðin:
Hann heitir ok Valfgðr, þvíat hans óskasynir eru allir þeir er í val falla.
Þeim skipar hann ValhQll ok Vingólf, ok heita þeir þá einherjar (Snorri
Sturluson 1988:21).
í ljósi þess að Snorri reynir sí og æ að gera hlut ásanna (einkum
Óðins) sem mestan og jafnframt að draga úr hlut kvenna, er rök-
rétt að ætla að hér færi hann Óðni vald yfir skipan dauðra manna
á Vingólf, á kostnað Freyju sem hernaðar- og dauðragyðju en í
Grímnismálum 14 þar sem fjallað er um hana segir:
Hálfan val
hún kýs hverjan dag
en hálfan Óðinn á.5
Og í Hyndluljóðum segir Freyja um Óttar:
Hörg hann mér gerði
hlaðinn steinum,
nú er grjót það
að gleri vorðið,
rauð hann í nýju
nauta blóði,
æ trúði Óttar
á ásynjur (Hyndluljóð 10).
Af þessu sýnist mér óhjákvæmilegt að draga tvíþætta ályktun:
Annars vegar að helg vé kvenlegra goðmagna hafi verið nefnd hörg-
5 Sjá um hernaðar- og dauðragyðjuna Freyju í Ingunn Ásdísardóttir 2005:248-251
og 256-267.