Skírnir - 01.09.2008, Qupperneq 126

400
INGUNN ÁSDÍSARDÓTTIR
SKÍRNIR
mun hafa verið silfurhringur, svo kallaður fjörbaugur. Enn fremur
voru eignir fjörbaugsmanns gerðar upptækar. Ef dæmdur fjör-
baugsmaður hlítti ekki dómi sínum varð hann sjálfkrafa skóg-
gangsmaður. Fjörbaugsgarður tíðkaðist hvergi nema á íslandi og
var refsing fyrir tiltölulega alvarleg afbrot (Grdgás 1974:608-9).
Þótt nútímamanni virðist vísa Hjalta Skeggjasonar kannski
sakleysislegt grín mun hún síður en svo hafa verið það þegar hún
var ort því að Hjalti Skeggjason var dæmdur sekur fjörbaugs-
maður fyrir goðgá, þ.e.a.s. guðlast, og var bannað að koma til
alþingis sumarið eftir (þó að hann hafi brotið gegn því og komið
samt). Tökum líka eftir því sérstaklega að Hjalti er ekki fundinn
sekur um að lasta Þór sem var þó sá guð sem trúboðarnir beindu
spjótum sínum einkum að, né heldur neitt hinna karlgoðanna, svo
sem t.d. Frey eða Tý. Og þó að Hjalti hafi kannski ekki verið
mikið skáld (kviðlingurinn sá arna er það eina sem til er eftir hann)
þá er kvæðahefðin sterk á þessum tíma og mjög ólíklegt að hann
hafi ekki þekkt til hennar. Meira að segja hvert venjulegt leirskáld
hefði vart átt í vandræðum með að finna rímorð við önnur goða-
nöfn; til gamans má slá fram t.d. að hægt er að ríma Þór á móti
mjór, ég tala nú ekki um orð sem hæfðu tilefninu enn betur eins
og t.d. hór, flór eða þjór!
Nei, það er gyðjan Freyja sem hann velur sérstaklega að beina
spjótum sínum að til að ergja andstæðinga sína, þá menn sem vildu
halda í heiðinn sið og átrúnað. Og það er níð um hana sem gengur
svo nærri mönnum að hann má sæta næstþyngstu refsingu sem
tíðkast hér á landi.
Átökin á milli kristinna manna og heiðinna á Þingvöllum kristni-
tökuárið eru slík að lá við heiftúðugum bardögum og manndráp-
um, hóparnir tveir segja sig úr lögum hvor við annan og heiðnir
menn blóta átta mönnum í þeim tilgangi að fá goðin til að varna
kristnitökunni (Islendingabók 1968:16). Þarna var ekkert setu-
stofuspjall eða vinsamlegt samningamakk í reykfylltum bakher-
bergjum heldur alvarleg úlfúð og átök um æðri máttarvöld, skipan
samfélagsins og sjálfstæði manna. En það er líka greinilegt að það
hefur verið verulegur hiti í mönnum árið áður þegar Hjalti orti
kviðlinginn þó að spennan á milli hópanna tveggja hafi kannski