Skírnir - 01.09.2008, Side 134
408
ÁSTRÁÐUR OG EYSTEINN
SKÍRNIR
eigin skáldskap, gerði hann sér grein fyrir þörfinni á breytingu og
á endurnýjun kveðskaparaðferða, og sjálfur var hann oft sagður
yrkja dulið og myrkt þótt það væri í hefðbundnu formi.
Og jafnvel þótt Stephan segist hafa mjög takmarkaðan skilning
á ljóði Eliots, þá kemur fram í öðru bréfi, sem hann ritaði nokkr-
um vikum síðar til skáldkonunnar Jakobínu Johnson, að hann er
enn að hugsa um það. Þar segir hann að sumar upptuggur og
venjur í skáldskap verði það „sem postulinn nefndi „ský fyrir utan
regn“.“ Þetta er vísun til fimmta hluta Eyðilandsins, þ.e. til „dry
sterile thunder without rain“.4
Stephan var sem kunnugt er mikill friðarsinni og hann deildi
einarðlega, einkum í kvæðum sínum, á stríðsöflin í fyrri heims-
styrjöldinni og þátttöku Vestur-íslendinga í henni. Eyðilandið
hlýtur að hafa höfðað til hans sem ljóð er ort var upp úr styrjöld-
inni — beinlínis á rústum hennar — og hann kann að hafa skynj-
að, betur en hann viðurkenndi, sýn ljóðsins á tilgangsleysi og líf-
vana auðn.
3
Þó að ljóð Eliots hafi verið lesið tiltölulega snemma, a.m.k. af
nokkrum Vestur-íslendingum, þá var það einungis rætt manna á
milli og umræðan varð ekki opinber á þeim tíma, ekki heldur í
blöðum eða tímaritum á Islandi. Hvergi er minnst á Eliot á
þessum árum svo að það sjáist á yfirborði opinberrar umræðu. Á
fjórða áratugnum voru íslenskar bókmenntir mjög helgaðar fél-
agslegum viðfangsefnum eins og víðar var raunin í Evrópu, og þær
aðstæður voru e.t.v. ekki hagstæðar til kynningar á T.S. Eliot. Á
þessum árum orti W.H. Auden ljóð sem brúuðu það sem margir
töldu vera bil milli félagslegrar ábyrgðar og módernískrar tján-
ingar. Auden var skáld sem hafði greinilega orðið fyrir áhrifum af
Eliot en bjó jafnframt yfir sterkri og fjölhæfri eigin tjáningu.
4 T.S. Eliot: The Waste Land, í: The Complete Poems and Plays of T.S. Eliot,
London og Boston 1969, bls. 72. Hér eftir verður vísað til ljóðsins, sem og
annarra skáldverka Eliots í þessari heildarútgáfu, með blaðsíðutali í svigum
innan meginmáls.