Skírnir - 01.09.2008, Side 193

SKÍRNIR
ÞORSKASTRÍÐIN
467
fregnum af smáfiskadrápi breskra togara í lokuðum hólfum við
„efnahagslegt þjóðarmorð" (economic genocide).iS Allt tal um
þjóðarmorð var auðvitað út í hött í þessu samhengi. Vissulega var
nauðsynlegt að minnka sóknina á íslandsmiðum og þá var nær-
tækast að stjaka útlendingum í burtu. En váin var ekki þetta mikil.
Þannig var hin „svarta skýrsla" Hafrannsóknarstofnunar frá árinu
1975 um geigvænlegt ástand þorskstofnsins of svört þegar nánar
var að gáð og íslenskir ráðamenn freistuðust margir til þess að
velja helst þær upplýsingar úr henni sem þeir töldu henta í áróð-
ursstríðinu við Breta.39
Goðsagnir um góða Islendinga
í samningum við Breta og rökræðum á alþjóðavettvangi nýttu
íslenskir ráðamenn sér ætíð skýr merki um ofveiði og þau augljósu
sannindi að sjávarútvegur var undirstöðuatvinnuvegur landsins.
Gegn því gátu Bretar þó sagt að íslendingar væru tvöfaldir í roð-
inu. Þeir gátu til dæmis bent á andstöðu hér á landi við takmörk-
un hvalveiða þótt sumar tegundir væru í útrýmingarhættu. Sum-
arið 1956 vildu öll ríki Alþjóðahvalveiðiráðsins nema ísland friða
steypireið til fimm ára og Agnar Kl. Jónsson, sendiherra í London,
spurði stjórnvöld heima fyrir hvort það væri „hægt fyrir íslend-
inga að standa einir gegn þessari takmörkuðu friðun þegar lögð
hefur verið megináhersla af þeirra hálfu á friðun fiskstofna í sam-
bandi við landhelgismálið?"40
Á sama hátt gerðu Bretar og aðrir andstæðingar íslendinga sér
mat úr því að norsk-íslenski síldarstofninn hrundi undir lok sjö-
unda áratugar síðustu aldar, meðal annars út af ofveiði á íslands-
38 Skjalasafn norska utanríkisráðuneytisins. 31.11/60/26. Sendinefnd Noregs hjá
Sameinuðu þjóðunum til norska utanríkisráðuneytisins, 5. mars 1976.
39 Sjá t.d. Guðmundur Hörður Guðmundsson, „Fiskverndarrök íslendinga í
landhelgisdeilunum. Orð og efndir“. BA-ritgerð í sagnfræði við Háskóla ís-
lands, 2005, bls. 33-37.
40 Óbirtar endurminningar Agnars Kl. Jónssonar, í vörslu afkomenda hans. Sjá
einnig „Blue whale may become extinct", Fishing News, 19. nóv. 1954, og
National Archives, London. FO371/111537/NL1351/204. Sendiráð Bretlands
í Reykjavík til breska utanríkisráðuneytisins, 6. des. 1954.