Skírnir - 01.09.2008, Page 230

504
GUNNÞÓRUNN GUÐMUNDSDÓTTIR
SKÍRNIR
verki og notar til þess rastagreinar. í mörgum þeirra eru spurningar og
svör þeirra Vigdísar og Bíbí — þar greinast raddir þeirra í sundur þegar
Vigdís spyr nánar út í atriði sem minnst er á í frásögninni. Vigdís bregður
sér í hlutverk lesandans sem fýsir að vita meira og oft einmitt þar sem
lesandi staldrar við og vill skýrari svör. í samvinnuverkum af þessu tagi
er höfundurinn sem fyrr segir í miðilshlutverki, hann tekur að sér að
koma rödd viðmælandans til skila, gefur henni líf, ef svo má segja. En í
formála Vigdísar að verkinu má finna viðsnúning að þessu hefðbundna
mynstri, því þar segir hún Bíbí hafa hjálpað sér í veikindum sínum og það
sem meira er: „Án hennar ætti ég ekki það líf sem ég á núna“ (bls. 6). Þá
er tvöfaldur inngangur að verkinu, því að Bíbí ritar sinn eigin inngang
sem fylgir inngangi Vigdísar. Af þessu leiðir að lesanda virðist meira jafn-
ræði ríkja milli höfundar og viðfangs en venjan er, auk þess sem það er
ekki jafn augljóst hér hver gefur hverjum rödd — ekki síst í ljósi þess að
viðmælandinn er miðill og hefur því nokkuð öðruvísi aðgang að fólki úr
fortíð en gengur og gerist.
Pétur Gunnarsson teygir sig lengra aftur í fortíðina en hinir höfund-
arnir þegar hann tekur fyrir þroskaár skálds sem hefur verið honum
hugleikið um langa hríð. Hann nefnir verkið þroskasögu, en þá er ekki átt
við bernskuna, heldur í raun svipað tímabil og Sigurður Pálsson fjallar um
í sínu verki — manndómsár mætti kannski nefna þau — ungur maður
kemur í nýja borg og reynir að koma sér og sjálfsmyndinni fyrir; reynir
að verða að sjálfum sér. Hér skrifar rithöfundur um rithöfund og lesandi
hlýtur að velta fyrir sér hvert takmarkið sé með verkinu — er það að ná
utan um ævi Þórbergs, eða er þetta að einhverju leyti sjálfsspeglun? Eða
er hér reynt að ná utan um skrif Þórbergs? Um það er ekki svo gott að
segja eftir lestur fyrsta bindisins. Pétur lofar hins vegar fleirum og kannski
verður þá auðveldara að átta sig á tilganginum. En hvar stendur ævisagan
í þessu samhengi, sérstaklega þegar sá sem um er fjallað hefur skrifað jafn
mikið um sjálfan sig og raun ber vitni? Ur verður að einhverju leyti meta-
texti, texti um texta. Pétur spinnur sögu í kringum sjálfsævisögulega texta
Þórbergs og lætur oft fylgja með langa kafla úr þeim skrifum hans. Hann
er því mjög meðvitaður um að lesendur eru hér á kunnuglegum slóðum
og hefur verkið einmitt þar sem honum finnst vera eyða í skrifum Þór-
bergs: „Alveg hefur Þórbergi láðst að greina frá ferðalagi sínu til höfuð-
staðarins, eins og það hlýtur þó að hafa verið minnilegt kennileiti á lífs-
göngu hans, þeirri sömu og hann hefur gert svo margháttuð skil“ (bls. 7).
Hér er sem sagt gerð tilraun til að fylla í eyðurnar — en það er einnig