Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2021, Blaðsíða 85

skólans lið fyrir lið en aðferðin byggist á textagreiningu á ein-
stökum tilvikum (e. case studies) (þrep 1–7) og síðan saman-
burði á tilvikum (þrep 8–12). Niðurstöðurnar eru dregnar út
úr textanum (e. deconstruction) og síðan settar saman í eina
heild (e. reconstruction) fyrir heildarniðurstöður. Gagnamett -
un náðist þegar nægilegum gögnum hafði verið safnað saman
til að svara rannsóknarspurningunni.
Siðfræði
Meginatriði rannsóknarsiðfræðinnar voru höfð að leiðarljósi
við skipulagningu og framkvæmd rannsóknarinnar. Áhersla
var lögð á að valda þátttakendum ekki skaða en ljóst er að um
berskjaldaðan hóp er að ræða (Sigurður Kristinsson, 2013). Ef
konurnar nefndu staðhætti eða nöfn annarra einstaklinga var
slíkt ekki skráð. Rannsakandi sýndi einnig konunum rituðu
viðtölin ef þær óskuðu þess. Konunum bauðst að tala við
geðhjúkrunarfræðing ef þátttakan í rannsókninni og uppri-
unin hafði neikvæðar afleiðingar. Engin þeirra nýtti sér það en
fyrsti höfundur ræddi við eina konuna nokkru eir að rann-
sókninni lauk í kjölfar þess að rannsóknin var kynnt á ráð -
stefnu. Engin dró þátttöku sína til baka.
Réttmæti og áreiðanleiki rannsóknar
Í aðferðafræði Vancouver-skólans er stuðst við aðferðir sem er
ætlað að auka réttmæti og áreiðanleika rannsókna. Á það sér-
staklega við þrep 7, 9 og 11. Greiningarlíkön voru borin undir
þátttakendur til að auka réttmæti. Samþætting rannsakenda
(e. researcher triangulation) er aðferð sem beitt er til að auka
réttmæti rannsókna og var notuð í þessari rannsókn. Var það
helst gert í þrepi 8, 10 og 12.
Niðurstöður
Konurnar höfðu flest allar glímt við vímuefnavanda frá ung-
lingsaldri og reynt þau meðferðarúrræði sem í boði voru hér
á landi, sumar oar en einu sinni, og sumar höfðu einnig leitað
sér aðstoðar erlendis. Hluti þeirra hafði farið í vímuefna með -
ferð fyrir 18 ára aldur og dvalið á unglingaheimilum. Reynsla
þeirra af meðferðarúrræðunum var misjöfn. Þær sem höfðu
orðið fyrir áföllum í æsku fannst aðaláherslan lögð á vímu-
efnavandann í stað þess að litið væri heildrænt á vanda þeirra.
Það var mat kvennanna að skortur væri á markvissu með -
ferðarstarfi innan fangelsins og að lítið væri í boði til að takast
á við vímuefnavanda þeirra. Það var ósk kvennanna að meira
framboð væri á faglegri aðstoð. Konurnar voru jákvæðar í garð
fangavarða og óskuðu jafnframt eir meiri og persónulegri
samskiptum við þá. Upplýsingagjöf fannst þeim hins vegar
ábótavant varðandi stöðu þeirra mála í dómskerfinu og ýmis
réttindi þeirra innan fangelsins.
Upphaf og aðdragandi vímuefnanotkunar
Hjá öllum konunum hafði vímuefnaneyslan átt sér einhvers
konar aðdraganda. Frásagnir um einelti í æsku, vanrækslu og
vímuefnaneyslu á æskuheimili voru einkennandi. Fjórar af níu
konum greindu frá kynferðisoeldi í æsku. Misjafnt var hve-
nær þær greindu frá oeldinu og hvernig þær unnu úr því.
Skólagangan hafði gengið erfiðlega hjá flestum þeirra, hegðun-
arvandi og vímuefnaneysla hafði fljótt sett mark sitt á hana.
Einelti olli því að skólagangan varð óbærileg, stríðni og bar -
smíðar voru daglegt brauð og áföllin skullu o á aur og aur.
Kynferðislegt ofbeldi
Sigrún varð fyrir kynferðisoeldi sem barn og áleit það upp-
hafspunkt vímuefnaneyslunnar:
Ég var bara alltaf erfitt barn og lenti í misnotkun af bróður
hennar mömmu, og það stóð yfir í nokkur ár. Mér finnst það
hafa mótað mig. Ég fikta við að reykja sígarettur 8 ára, drekka
12 ára. Fór þá á unglingaheimili og var þá farin að reykja hass,
var þar í þrjá mánuði og þar kynntist ég fullt af fólki og þar prófa
ég að færa mig yfir eins og í amfetamín. Og svo kem ég út og þá
er ég bara farin að gera allt til að redda mér næsta skammti, eins
o og ég gat á þessum tíma.
ritrýnd grein scientific paper
tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 97. árg. 2021 85
Tafla 3. Yfirlit yfir niðurstöður rannsóknarinnar
Upphaf og aðdragandi Vímuefnanotkun sem Misgóð meðferðarúrræði Iðjuleysi í fangelsi Lífið eir afplánun
vímuefna notkunar óhjálplegt bjargráð —
„fixa sig“
Áföll Oeldissambönd „Kærasti í næstum hverri Versnandi líðan, andlega Blendnar tilfinningar
meðferð“ og líkamlega
Oeldi Heimilisleysi „Vont að láta renna af sér, Ósk um meðferð og Úrræðaleysi
andlega og líkamlega“ meðferðarúrræði
Kynferðisleg misnotkun Vímuefnanotkun Skortur á einstaklings- Fíkn Óvissa
ármögnuð miðaðri nálgun
Hegðunarvandi í æsku Hnignandi heilsufar Einblínt á vímuefna- Sorg Von
vandann
Óregla og vímuefnavandi Rofin tengsl
á æskuheimili