Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2022, Blaðsíða 104

Offita snemma á lífsleiðinni getur haft margvíslegar
afleiðingar og eru börn með offitu oftar greind seinna
á lífsleiðinni með ýmsa sjúkdóma en börn sem eru í
kjörþyngd. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna
holdafar grunnskólabarna á Suðurnesjum og tengsl við
lífsstílsþættina matar- og drykkjarvenjur, D-vítamín
inntöku, líkamlega hreyfingu og svefn.
Rannsóknin var megindleg, lýsandi þversniðsrannsókn.
Gögnin voru fengin úr Ískrá, sjúkraskrárkerfi
skólaheilsugæslu og byggðust á upplýsingum um
nemendur sem voru í 1., 4., 7. og 9. bekk á Suðurnesjum
(N=1430).
Úrtakið (n=1402) voru allir þeir nemendur sem áttu
mælingar í Ískrá skólaárið 2019-2020. Af þeim voru
447 nemendur sem mældust of þungir eða með
offitu. Alls voru 284 (20%) nemendur í yfirþyngd
og 163 (12%) með offitu. Hæsta hlutfall nemenda í
yfirþyngd var hjá stúlkum í 7. bekk (24%) og hæsta
hlutfall nemenda með offitu var hjá drengjum í 9.
bekk (17%). Marktækt fleiri nemendur reyndust
vera í ofþyngd eða með offitu af þeim sem ekki
borðuðu morgunmat (p=0,004), stunduðu ekki
íþróttir eða reglulega hreyfingu í 7. og 9. bekk
(p=0,013) og fóru seint að sofa í bæði 1. og 4. bekk
(p=0,001) og 7. og 9. bekk (p=0,007). Í 9. bekk
fannst við tvíkosta aðhvarfsgreiningu að fyrir hvern
lífsstílsþátt þar sem farið var eftir leiðbeiningum
um lífsstílsþætti minnkaði það líkurnar á að vera í
yfirþyngd eða með offitu um 18%.
Samkvæmt rannsókninni eykst hlutfall barna í
ofþyngd og með offitu eftir því sem þau eldast
og virðist það að borða ekki morgunmat, hreyfa
sig ekki nóg og að sofa of lítið hafa marktæk áhrif
þar á. Til að sporna við áframhaldandi þróun á
yfirþyngd og offitu barna ætti að leggja áherslu
á aukna fræðslu um forvarnargildi þessara
þriggja þátta, einkum í eldri bekkjum, og gegna
skólahjúkrunarfræðingar þar lykilhlutverki.
Tilgangur
ÚTDRÁTTUR
Aðferð
Niðurstöður
Lykilorð:
Börn, ofþyngd, offita, lífsstílsþættir, skólaheilsugæsla.
Ályktun
HAGNÝTING
RANNSÓKNARNIÐURSTAÐNA
„Hvers vegna ættir þú að lesa þessa grein?“
Nýjungar: Ákveðnir lífsstílsþættir geta aukið
áhættu barna og ungmenna á að verða of þung
eða of feit og má þar sérstaklega nefna svefn,
hreyfingu og hvort morgunmatar sé neytt.
Hagnýting: Þyngdaraukning barna eykst á
unglingsaldri og er það mikilvægt hlutverk
skólahjúkrunarfræðinga að reyna að fyrirbyggja
það að börn og unglingar þyngist of mikið og/eða
of hratt.
Þekking: Niðurstöður rannsóknarinnar dýpka
þekkingu á þáttum sem leitt geta til yfirþyngdar
og offitu hjá grunnskólabörnum.
Áhrif á störf hjúkrunarfræðinga:
Mikilvægt er að endurmeta reglulega hvar þörfin
á áherslu í fræðslu til grunnskólabarna, (foreldra
þeirra og skólanna) liggur til að gera starf
skólahjúkrunarfræðinga sem skilvirkast.
Holdafar grunnskólabarna