Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2022, Blaðsíða 98

98 Tímarit hjúkrunarfræðinga | 1. tbl. 98. árg. 2022
Að efla virðingu í daglegri hjúkrun
sjúkdómsgreiningu eða stofunúmeri (Papastavrou o.fl., 2016).
Taka ætti tillit til trúar, hæfni, gilda og lífssögu hvers og eins
(Hall og Höj, 2012).
Það að hver sjúklingur sé einstakur fól í sér að allir hafi rétt á
að þeim sé sýnd virðing. Mismunun vegna aldurs, þjóðernis,
stöðu í þjóðfélagi og kynþáttar ógnar virðingu. Einnig
skiptir ekki máli hvort sjúklingur sé með meðvitund eða ei
(Papastavrou o.fl., 2016; Lin og Tsai, 2010). Aldraðir eru í
frekari hættu á að upplifa mismunun (Webster og Bryan,
2009).
Að styðja við sjálfstæði, þátttöku og val sjúklings fól í sér að
taka tillit til óska sjúklinga og leyfa þeim að vera þátttakendur
í eigin umönnun (Heijkenskjöld o.fl., 2017). Sjálfræði og
stjórn voru lykilþættir virðingar en þeir sem eru öðrum háðir
voru líklegri til að upplifa virðingarleysi (Webster og Bryan,
2009; Matiti og Trorey, 2008). Skert sjálfsbjargargeta ógnaði
virðingu (Papastavrou o.fl., 2016). Það þyrfti að aðlaga
umhverfi og aðstæður að getu sjúklinganna (Anderberg o.fl.,
2007). Sjúklingar vildu geta tekið ákvörðun um eigin meðferð
(Lin, o.fl., 2011). Miklvægt var að sjúklingar sjálfir væru
þátttakendur í eigin umönnun og það ætti að taka tillit til óska
þeirra (Woolhead o.fl., 2006).
Að styðja við jákvæða líkamsímynd sjúklings fól m.a. í sér
mikilvægi þess að sjúklingar fengju tækifæri til að klæðast
eigin fötum í stað sjúkrahúsfata og vera hreinir og snyrtilegir
(Hall og Höj, 2012; Matiti og Trorey, 2008).
Eiginleikar í framkomu hjúkrunarfræðinga
Alls bentu ellefu greinar á hvernig þrír eiginleikar í framkomu
hjúkrunarfræðinga höfðu áhrif á virðingu sjúklinga (Anderberg
o.fl., 2007; Arman og Rehnsfeld, 2007; Dawood og Gallini,
2010; Gallagher, 2004; Heijkenskjöld, 2017; Lin og Tsai, 2010;
Lin o.fl., 2011; Matiti og Trorey, 2008; Walsh og Kowanko, 2002;
Webster og Bryan, 2009; Williams, o.fl., 2016) Þessir eiginleikar
mynduðu þrjú undirþemu sem voru: athygli og góðmennska;
að vera málsvari og félagi og litlu þættirnir; athygli og góð-
mennska fólu í sér að geta sett sig í spor sjúklinga og veitt
veruleika þeirra athygli og samúð (Lin og Tsai, 2010; Matiti
og Trorey, 2008). Dawood og Galini (2010) vildu meina að
hjúkrunarfræðingar væru umhyggjusamir en oft önnum
kafnir við skriffinnsku sem tæki athyglina af sjúklingunum og
hamlaði þar með virðingu.
Að vera málsvari og félagi sjúklinganna var eiginleiki sem efldi
virðingu sjúklinga. Sjúklingarnir höfðu þörf á að finna að
hjúkrunarfræðingarnir stæðu með þeim (Lin o.fl., 2011) og
að þeir hefðu áhuga á þeim og þeirra lífi (Heijkenskjöld o.fl.,
2010). Þeir væru málsvarar þeirra sem ekki gátu svarað fyrir sig
og væru jafnvel látnir (Walsh og Kowanko, 2002).
Arman og Rehnsfeld (2007) nefndu mikilvægi þess fyrir
sjúklingana að finna að samskipti við heilbrigðisstarfsfólk væri
á jafnréttisgrundvelli. Þeir fjölluðu líka um litlu þættina sem
var þriðja þemað en þeir þættir drógu úr þjáningu og fengu
sjúklinga til að finnast að þeir skiptu máli. Þetta gat verið
eitthvað sem hjúkrunarfræðingurinn gerði fyrir sjúkling en
væri ekki endilega partur af umönnun hans, t.d. taka rusl af
borði fyrir sjúkling sem væri rúmfastur (Lin, o.fl., 2011).
Samskipti
Tólf greinar birtu niðurstöður sem bentu á hvernig samskipti
hefðu áhrif á að viðhalda og efla virðingu. (Anderberg o.fl.,
2007; Dawood og Gallini, 2010; Gallagher, 2004; Heijkenskjöld
o.fl., 2017; Lin og Tsai, 2010; Lin o.fl., 2011; Matiti og Trorey,
2008; Papastavrou o.fl., 2016; Walsh og Kownako, 2002;
Webster og Bryan, 2009; Williams o.fl., 2016; Woolhead o.fl.,
2006). Samskiptum var skipt í þrjú undirþemu. Það fyrsta
var að hlusta á sjúkling og gefa tíma (Anderberg, o.fl., 2007;
Matiti og Trorey, 2008, og Woolhead o.fl., 2006). Þar var bent
á að það væri ekki bara léleg hæfni starfsfólks sem hefði áhrif
á þessi samskipti heldur byði vinnufyrirkomulag ekki upp
á að starfsfólkið hefði þennan tíma (Woolhead o.fl., 2006;
Papastavrou o.fl., 2016). Sjúklingar tjáðu óþægindi þegar
hlutir eins og böðun voru framkvæmdir í flýti (Walsh og
Kowanko, 2002). Það væri hægt að efla virðingu sjúklinganna
með því að gefa þeim næði til að tjá tilfinningar sínar
(Heijkenskjöld o.fl., 2017).
Annað undirþemað var skýr tjáskipti og hvernig ávarpað og
fól það í sér mikilvægi þess að hjúkrunarfræðingar kynntu sig
með nafni og skýrðu frá því hvað þeir væru að fara að gera
(Dawood og Gallini, 2010; Walsh og Kowanko, 2002; Williams
o.fl., 2016). Undir þetta þema féll einnig sú vanvirðing sem
fullorðnir sjúklingar verða fyrir þegar talað væri við þá eins
og börn (Anderberg o.fl., 2007; Heijkenskjöld o.fl., 2017;
Woolhead o.fl., 2006). Webster og Bryan (2009) bentu á
mikilvægi óyrtu tjáningarinnar og að framkoma hefði oft meiri
áhrif heldur en hvernig hlutir eru sagðir. Hjá Woolhead o.fl.
(2006) kom fram að orðanotkun eins og „elskan“ og „vinan“
gæti verið niðurlægjandi fyrir sjúklinga.
Þriðja undirþemað var upplýsingar og trúnaður. Margar
rannsóknirnar fjölluðu um mikilvægi þess að veita
sjúklingunum greinargóðar upplýsingar og útskýra meðferðir.
Einnig ætti að biðja um leyfi áður en meðferð væri veitt
(Heijkenskjöld o.fl., 2017; Matiti og Trorey, 2008). Sjúklingar
höfðu þörf fyrir upplýsingar augliti til auglitis í stað þess að fá
bara bæklinga (Dawood og Gallini, 2010). Það að framkvæma
inngrip á sjúklingum eins og að mæla blóðþrýsting eða
sprauta, án þess að fá leyfi eða útskýra hvað væri í vændum
ógnaði virðingu hans (Papastavrou o.fl., 2016). Jafnframt var
mikilvægt að ræða ekki um mál sjúklinga svo aðrir heyrðu til
Mynd 3. Niðurstöðum var skipt í fjögur 4 meginþemu sem skiptust svo niður í undirþemu.
Persónumiðuð hjúkrun Eiginleikar í framkomu hjúkrunarfræðinga Samskipti Umhverfi
Að horfa á sjúkling sem manneskju Athygli og góðmennska Hlusta á sjúkling og gefa tíma Aðbúnaður
Hver sjúklingur er einstakur Að vera málsvari og félagi Skýr tjáskipti og hvernig ávarpað Næði
Að styðja við sjálfstæði, þátttöku og val sjúklings Litlu þættirnir Upplýsingar og trúnaður
Að styðja við jákvæða líkamsímynd sjúklings