Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2022, Qupperneq 75

3. tbl. 98. árg. 2022 | Tímarit hjúkrunarfræðinga 73
Þróun mönnunar í hjúkrun á Landspítala
Samantekt og umræður

Mönnun í hjúkrun á Landspítala er og verður krefjandi
verkefni. Tryggja þarf nýliðun til að mæta starfslokum vegna
aldurs en einnig vegna aukinna verkefna bæði innan spítala
og utan. Tryggja þarf næga mönnun til að veita örugga og
góða heilbrigðisþjónustu miðað við þarfir dagsins í dag,
til að mennta nemendur, þróa og bæta þjónustu og skapa
þekkingu til framtíðar. Til lengri tíma litið þarf líka að tryggja
mönnun sem mætir síaukinni þörf fyrir heilbrigðisþjónustu.
Nýliðun í hjúkrun á Íslandi fæst annars vegar með því að
útskrifa hjúkrunarfræðinga hér á landi og hins vegar með því
að ráða til landsins hjúkrunarfræðinga sem lokið hafa námi
erlendis. Landspítali hefur að auki möguleika á því að auka
nýliðun í hjúkrun með því að ráða til sín hjúkrunarfræðinga
frá öðrum heilbrigðisstofnunum eða fyrirtækjum innan og
utan heilbrigðisþjónustu. Það er þó vandmeðfarið sérstaklega
þegar undirliggjandi er skortur á hjúkrunarfræðingum á
landsvísu. Þessu til viðbótar er hægt að bæta mönnun í
hjúkrun með því að bæta aðbúnað og festu í starfi, með
aukinni tæknivæðingu og stoðþjónustu og breyttum
verkefnum.
Helstu niðurstöður þessarar greina er að starfsumhverfi
hjúkrunarfræðinga á Landspítala hefur breyst umtalsvert á
því tímabili sem hér er til skoðunar. Hjúkrunarfræðingum á
Landspítala fjölgaði að meðaltali um 2,2% á ári á árunum
2004-2019. Þessi fjölgun er þó síður en svo meiri en ætla
mætti miðað við fjölgun íbúa, öldrun þjóðarinnar og fjölgun
erlendra ferðamanna. Aukning hefur orðið á því að nemendur
í hjúkrunarfræði séu ráðnir inn í grunnmönnun samhliða
námi sínu. Þessi vinna er ekki hluti af þeirra klíníska námi.
Færa má rök fyrir því að þetta sé óæskileg þróun bæði fyrir
sjúklinga, annað starfsfólk og nemendurna sjálfa. Hætt er við
að nemendum séu falin verkefni sem eru umfram þekkingu
þeirra og reynslu þegar mönnun er tæp. Á árunum 2005-2019
fækkaði sjúkraliðum í starfi á Landspítala en að sama skapi
útgefnum leyfum sjúkraliða. Hlutfall hjúkrunarfræðinga og
sjúkraliða í heildarmannafla á Landspítala lækkaði jafnframt
á sama tíma.
Þeim sem láta af störfum á Landspítala að eigin frumkvæði
hefur fjölgað og áhyggjuefni er hversu hátt hlutfall hjúkruna-
rfræðinga á miðjum aldri er í þessum hópi. Fyrirsjáanlegt
er að á næstu árum muni hátt hlutfall hjúkrunarfræðinga á
spítalanum láta af störfum en á næstu árum munu árlega um
136 hjúkrunarfræðingar geta hafið töku lífeyris.
Á tímabilinu sem var til skoðunar þá voru að meðaltali 116
hjúkrunarfræðingar með fyrstu ráðningu á Landspítala á
ári. Árlegur fjöldi fór þó lækkandi yfir tímabilið og hlutfall
hjúkrunarfræðinga með erlent ríkisfang jókst í þessum hópi.
Á tímabilinu fjölgaði nýútskrifuðum hjúkrunarfræðingum á
Íslandi um 2,2 á ári en á sama tíma fjölgaði að meðaltali um
20 stöðugildi hjúkrunarfræðinga árlega á Landspítala. Hlutfall
erlendra hjúkrunarfræðinga á Landspítala fór úr 2% árið 2005
í 8% árið 2019.
Byggt á þessu er hægt að svara því til að fyrirsjáanlegt sé að
fjöldi útskrifaðra hjúkrunarfræðinga á Íslandi getur ekki staðið
undir eðlilegu brotthvarfi hjúkrunarfræðinga á Landspítala
vegna aldurs og aukinnar þjónustuþarfar vegna fjölgunar
landsmanna, fjölgunar langveikra og aldraðra og fjölgunar
erlendra ferðamanna. Eins er mikilvægt að hafa í huga að
mikil uppbygging á heilbrigðis- og hjúkrunarþjónustu utan
Landspítala kallar á fjölgun hjúkrunarfræðinga.
Margir hugleiða hvort fjölgun erlendra hjúkrunarfræðinga
sé lausnin. Erlendum hjúkrunarfræðingum hefur vissulega
fjölgað mjög mikið á undanförnum árum og eru það
upp til hópa frábærir fagmenn sem leggja mikið af
mörkum til þjónustunnar. Margt ber þó að hafa í huga
við ráðningu erlendra hjúkrunarfræðinga. Fyrir það
fyrsta er skortur á hjúkrunarfræðingum um heim allan og
hefur Alþjóðaheilbrigðisstofnunin beint þeim tilmælum
til aðildarlanda sinna að stunda ekki markvissa öflun
umsækjenda í fátækari löndum. Það þarf því að huga
sérstaklega að siðferðilegum þáttum þegar erlendir
starfsmenn eru ráðnir inn í íslenska heilbrigðisþjónustu.
Samskipti eru einnig kjarni í starfi hjúkrunarfræðinga og er
því afar mikilvægt að hjúkrunarfræðingar hafi gott vald á
tungumálinu. Aðlögun og þjálfun erlendra starfsmanna er því
bæði tímafrek og kostnaðarsöm. Afar mikilvægt er að bæta
móttöku þeirra erlendu hjúkrunarfræðinga sem hér kjósa að
starfa og efla starfsþróun og stuðning í starfi. Eins er mikilvægt
að kanna sérstaklega þeirra reynslu af því að starfa í íslensku
heilbrigðiskerfi og huga betur að vellíðan þeirra í starfi.