Heima er bezt - 01.04.2003, Blaðsíða 13

Jökulsá eystri sem er nokkuð öruggt fyrir þá sem þekkja
vaðið, nema áin sé í flóði. Þetta er hluti af svokölluðum Ey-
firðingavegi sem nær allt til Þingvalla. Vafalaust hafa íbúar
héraðsins fundið þessa leið þegar sækja þurfti þing á þjóð-
veldisöld.
Þessar vörður höföu látið nokkuð mikið á sjá er þeir
gengu í það bræður, Angantýr Hjörvar og Þorlákur Hjálm-
arssynir frá Villingadal ásamt fleirum, að endurhlaða vörð-
urnar og þetta mun hafa verið upp úr 1970, þó ég muni það
ekki nákvæmlega. En þessi uppbygging á vörðunum stendur
nokkuð vel enn þann dag í dag og þær eru eins konar minn-
isvarði um þessar fomu slóðir.
Þrjár tilraunir um leiðir til öræfanna
Eyjafjarðarhérað er nú þannig frá náttúrunnar hendi að
fjallakrans er á alla vegu í kringum héraðið. Ef maður skoðar
svo útgönguleiðir þá em alls staðar fjallvegir nema eina leið-
in sem er á láglendi, sú um Dalsmynni austur til Fjóskadals
og í Þingeyjarsýslu.
Það þótti áhugavert að geta komist á bílum ffam úr Eyja-
firði og ég man að það var mikill spenningur í kringum það
þegar Þorsteinn Þorsteinsson, formaður Ferðafélags Akur-
eyrar ásamt fleirum, fór að kanna möguleika á því að ryðja
veg upp á öræfin. Fyrsta atlaga að því var gerð á haustdögum
1939 að ryðja mela sem vom ófærir bílum hjá Hólsgerði,
ffemsta bæ sem þá var í byggð. Síðan var greiðfært á kafla
ffam dalinn. Því næst var lagt á brattann sunnan við Haffárgil
í Amarsstaðatungum, mddur slóði upp mela og síðan gerðir
sneiðingar í hlíðina. Félagar í Ferðafélagi Akureyrar lögðu á
sig, helgi eftir helgi, að fara á boddíbílum - það vom vörubíl-
ar með boddíi sem kallað var, léttu farþegaskýli á palli, til
þessarar vinnu.
Þeir þurftu að vinna til hádegis á laugardögum, vinnuvikan
var lengri þá, og óku svo ffam í Hæl, en Hæll er heitið á
fjallsöxlinni eða hálsinum sunnan við Haffárgilið.
Svo var þokast lengra og lengra inn á fjallið. Sumsstaðar
var jarðvegur og þá auðvelt að gera götuslóða en þá vildi
leysingarvatnið spilla fyrir. Framan í brekkunum var borin
möl ofan í götuslóðann og þar varð ég svo ffægur að vera
kúskur, stjóma hesti fyrir kerm. Þetta var seinunnið verk en á
því herrans ári 1944, lýðveldisárið, þá komust fyrstu bílamir
suður á sanda, suður fyrir Drottningu og Geldingsárdrög.
Raunar var þá mikið eftir að lagfæra veginn en ekki mikið
gert að því og í kaldari ámm þá vom þama svo mikil snjóa-
lög að það var vandkvæðum bundið að komast þetta.
Þá var farið að huga að öðmm leiðum og Hólafjall varð
fyrir valinu. Þess verður að geta að fyrstu árin sem mtt var á
Vatnahjalla voru jarðýtur ekki komnar til sögunnar nema lík-
lega síðasta árið. Þá var farið með litla ýtu suður að Urðar-
vötnum og mtt norður fjallið, norður að Sankti-Pétri og götu-
slóðinn niður hlíðina þar var lagfærður nokkuð. En það var
árferðið, sem hamlaði því að þetta vegarstæði gæti verið far-
sælt, það var svo seint sem snjóa leysti og stundum kannske
aldrei til fulls.
Því snem menn sér að Hólafjalli og ruddu slóð upp hjá
Þormóðsstöðum í Sölvadal, að sjálfsögðu með jarðýtum.
Þegar kom upp á fjallsöxlina þá var með köflum greiðfært
suður fjallið en farið með ýtur alla leið til að ryðja þar sem
urð var og torleiði. En þar endurtók sig sama sagan, leiðin
varð svo seint til á sumrum að hún þótti ekki viðunandi.
Þá var tekið til við Eyjafjarðardalinn og mddur vegarslóði
ffam og upp úr dalbotninum sem var ærið torsótt. Þó er nú
svo komið í dag að þetta er þokkalegur jeppavegur og rútur
fara þetta líka, með gát. Vegurinn batnar heldur með hveiju
árinu, árlega er lagt i hann viðhaldsfé og lagfærðir verstu
partarnir hveiju sinni, eftir því sem efni og ástæður leyfa. Nú
er leiðin viðurkennd í vegakerfinu sem fjallvegur 821 inn úr
Eyjafirði að Laugafelli, og þaðan liggja vegir til allra átta,
niður í Skagafjörð, suður yfir Sprengisand og austur í Bárð-
ardal. Aukaleiðir em til dæmis niður að Grána og vestur að
Hofsjökli.
Nú, fyrst vegamál em til umræðu, þá vom fyrst er ég man
eftir óbrúuð vatnsföll farartálmar, þótt ekki væm þau öll stór
og hindmðu greiðan aðgang milli bæja. Eyjafjarðará var brú-
uð þá hjá Möðruvöllum og Núpufelli. Torfufellsáin, sem er
farartálmi, var ekki brúuð fyrr en 1949. Nokkm síðar kom
brú yfir Eyjafjarðará hjá Vatnsenda og jeppafærar brýr bæði
hjá Halldórsstöðum og Tjömum, en þær dugðu ekki lengi og
var þá gerð varanleg brú milli Halldórsstaða og Tjama. Þetta
vegamunstur hefur svo verið lagfært og endurbætt síðan.
Lokið var við bundið slitlag ffam fyrir Saurbæ 1988.
Framtak Sesselju á Jökli
Fjallakofinn Gráni hefur aðeins verið nefndur hér áður og
mér finnst því rétt að gera aðeins nánari grein fyrir tildrög-
um og uppruna hans. Sú var tíðin að fjárleitarmenn úr Eyja-
firði og Skagafirði síðar, urðu að gista í tjöldum og hestamir
vom bundnir á streng og sú vist var oft köld. Svo skeði það
að haustlagi að leitarmenn úr Eyjafirði vom á ijöllum og þá
brast á stórhrið niðri í byggð. Móðir eins gangnamannsins,
Sesselja húsfreyja á Jökli, strengdi þess heit að ef þeir
slyppu óskemmdir úr þessari ferð, skyldi hún beita sér fyrir
því að koma upp sæluhúsi þar sem gangnamenn gætu haft
næturstað. En bæði gangnamenn úr Eyjafirði og Skagafirði
þurftu að gista tvær nætur þama á öræfunum. Svo heppilega
vildi þó til í þetta skipti að veðrið var öllu skaplegra þama
inni á öræfunum. Þó nokkuð væri kalt þá var ekki eins mik-
ið hvassviðri og snjókoma og menn sluppu því skaðlaust úr
þeirri ferð.
Þetta var rétt eftir stríðslokin fyrri og afurðir bænda vom í
háu verði þama fyrstu árin. Sesselja lét ekki sitja við orðin
tóm heldur safnaði fé og söfhun fór ffam í nærliggjandi hér-
uðum, í Skagafirði, Eyjafirði og Þingeyjarsýslum.
Þá voru afurðir enn í nokkuð góðu verði og menn höföu
sæmileg peningaráð, sem varð til þess að það safnaðist svo
góður sjóður að hægt var að kaupa efni í sæmilegan fjalla-
kofa. Létu menn þetta tækifæri ekki ónotað og kofinn var
byggður.
Efniviðurinn, timbrið, var flutt ffam Eyjafjarðardal og upp
Vamahjalla um sumarmál, borið og dregið af mannahöndum
Framhald á bls. 187
Heima er bezt 157