Heima er bezt - 01.04.2003, Blaðsíða 28

en alveg sérstaklega við skólabræður
sína, enda gerðu þeir að honum að-
súg og neyddu hann til að biðja fyrir-
gefningar á hrekkjum sínum er hann
yfirgaf staðinn að loknu stúdents-
prófi árið 1754. Vegna framferðis
hans í skóla þráaðist biskup við að
vígja hann, en fyrir þrábeiðni föður
hans fékk hann vígslu og er sagt að
þá hafi biskup mælt:
„Hempuna skal hann fá en hrekk-
vís verður hann alla tíð.“
Vígðist hann þá aðstoðarprestur
föður síns og voru þá liðin fimm ár
frá útskrift hans úr skólanum. Presta-
kallið fékk hann svo í febrúar 1778
að föður sínum látnum. þótti hann
strax verrfeðrungur mikill. Kom þá
betur í ljós illt innræti hans, er föður
hans naut ekki lengur við; bitnaði
það jafnt á sóknarbörnum sem á
gestum og gangandi. Rétt er þó að
hafa í huga að á prestskaparárum
Einars var árferði illt og yfir þjóðina
dundu móðuharðindin svokölluðu er
Lakagígar gusu og Skaftáreldahraun
rann, grös urðu
eitruð, fénaður drapst í högum,
hungur svarf að og fólk flosnaði upp
frá heimkynnum sínum og leitaði
þangað sem haldin var einhver mat-
arvon. Ef til vill hefur aldrei sorfið
fastar að íslenskri þjóð en einmitt á
prestsárum Grímstungu-Einars og
má ef til vill hafa það að einhverju
honum til afbötunar á framferði hans
í embættinu.
Móðir Einars prests var Þórdís
Arnbjamardóttir, prests á Undirfelli
Jónssonar. Var hún systir Jóns Arn-
bjarnarsonar hins ríka á Stóm-Giljá
og Valgerðar, móður séra Árna Tóm-
assonar á Bægisá. Þórdís náði háum
aldri, en varð úti milli bæja í Vatns-
dal 88 ára gömul.
Einar kvæntist 1772 Þóru Jóns-
dóttur frá Kvíabekk í Olafsfirði,
prests þar Sigurðssonar. Bróðir Þóru
var Þorkell Fjelsted er þá var lög-
maður í Færeyjum, allauðugur mað-
ur, skrifar Gísli Konráðsson, og hafði
aldrei til Færeyja komið. Þóra var
allvæn kona, en þeim Einari varð
ekki barna auðið og áttu ekki sam-
vistir nema í þrjú ár, enda lék prestur
hana illa. Lauk samvistum þeirra
með því að hún flúði að heiman og
gerðist húskona hjá Ólafi bónda á
Haukagili, sem var meðhjálpari í
Grímstungukirkju og hjá honum and-
aðist hún árið 1784.
Þegar klerkur gekk frá leiði hennar
að aflokinni jarðarför, segir hann í
auðmýkt: „Lof sé guði vorum. Lausn
er gerð,“gengur fáein spor, hlær hátt
og segir: „Létt er þeim sem lausum
flakkar.“
Heldur var kalt milli meðhjálpara
og prests, enda líkaði Ólafi illa fram-
koma hans og atferli. Ekki bætti um
milli þeirra er skrifaðar voru upp
eigur Þóru eftir andlát hennar að
prestur dró undan peningakistil er
hún átti. Komst það upp fyrir atbeina
Ólafs og eftir það kallaði Einar hann
jafnan „Rellu-Láfa.“
Óvild prests í garð Þóru
náði út yfir gröf og dauða; sagt var
að jafnan hrækti hann á leiði hennar
er hann gekk fram hjá því.
Eftir lát Þóru bjó hann alla-
jafnan með systur sinni er Kristín
hét, en er stiftsyfirvöld tóku síðast
próf um hann, lýsti þerna hans, Ingi-
björg að nafni, hann föður að þunga
er hún gekk með. Giftist hann þernu
sinni árið 1786, ári eftir að hann var
sviptur hempunni og kvað þar um:
Lengi hefur lúðurinn góma
látið Jyrir eyrum hljóma
að hún vildi eiga prest,
aldrei komst hún að þeim sóma,
af því missti meydómsblóma,
í tómri tunnu bylur best.
Ingibjörg var Guðmundsdóttir.
Gísli Konráðsson segir hana verið
hafa lítilla manna. Bróðir hennar var
Kerlingar-Gvöndur, sá er húskarl var
séra Björns í Bólstaðarhlíð og stal
mjólk úr kúm hans. Hann bjó síðar á
Meðalheimi á Ásum og var illa
þokkaður.
Ingibjörgu, konu sína, kallaði
prestur jafnan Imbu strympu. Þau
bjuggu saman með úlfuð í mörg ár
og eignuðust einn son er Ólafur hét
og kallaði prestur hann „drellir“ og
festist það nafn við hann.
Svo virðist sem Einar hafi haft
meiri mætur á hundi sínum en kon-
um. Tík átti hann sem hann nefndi
Dimmu; kenndi hann öðrum um
ótímabæran dauða hennar, orti um
hana eftirmæli og er þetta upphaf að:
Þeir sem drápu Dimmu kind
drýgðu mikla höfuðsynd.
Prestur hafði þann sið sér til gam-
ans og aðhláturs að uppnefna bændur
í Vatnsdal. Jón Pálsson hreppstjóra í
Hvammi kallaði hann „Ríka mann.“
Jón Oddson er bjó í Torfkoti kallaði
hann „Nirfil í Koti.“ Bjama bónda
Steindórsson á Gilsstöðum nefndi
hann „Heimska-Bjama“ eða þá
„Kiðil“ og stundum „Kiðufót", af því
hann var lágur vexti og lágur til knés.
Jón í Miðhópi hlaut nafnið „Jón með
postulafæturnar.“ Jónas prófast á
Höskuldsstöðum nefndi han „Digra
Jút.“ Guðmund prest á Undirfelli
„Þyrilfaxa.“ Björn prest í Bólstaðar-
hlíð „Hlíðarsneril“, og Rafn prest á
Hjaltabakka „Bakka Krumma“. Og
mörgum mönnum öðrum lagði hann
til ýmsar óvirðingar.
Einu sinni er kerling ein
kom síðust inn til skrifta, sagði prest-
ur:
„Nei, snú þu aftur Langa-Setta. Þú
skalt nú sleikja um gáms í dag,“ og
spratt við það upp úr skriftasætinu.
Sagt var að Einar hefði þann sið í
uppvexti sínum er snauðir menn og
vesalingar komu að Grímstungu, að
bjóða þeim bita og er þeir vildu taka
hann mælti hann:
„Ójá, maður, það er héma“ og
stakk honum í munn sér. Sama illsið
hafði hann er hann var prestur orðinn
að bjóða aumingjum smálka að narra
þá og mælti þá oft:
„Þetta étur presturinn í Grímstungu
en þú mátt snapa gáms, vesalingur-
inn þinn.“
Mælt er að í harðindunum á níunda
tug aldarinnar að eitt sinn er hann lét
sjóða hangið kjöt handa sér og föru-
menn ætluðu að súpa soðið þá tæki
hann soðpottinn og migi í hann svo
að aumingjum yrði ekki að nytjum.
Maður hét Björn ísaksson er verið
hafði á Haukagili hjá Ólafi bónda
þar áður nefndum. Hann var mikill
vexti og afrenndur að aíli. Prestur
reyndi að koma í veg fyrir að föru-
172 Heimaerbezt