Heima er bezt - 01.04.2003, Blaðsíða 18

sem hér greinir. Aldrei barst mér nein at-
hugasemd um faðemi vísunnar og hefur
svo staðið í 52 ár. Ég hlýt því að leggja
trúnað á orð Ingimanns um höfund vís-
unnar.
Við Ingimann unnum saman í bæjar-
vinnu í Neskaupstað sumarpart 1942 og
urðum þá málvinir, þótt aldursmunur
væri ærinn. Hann var þá hátt á fimmtugs-
aldri, en ég 16 ára menntaskólanemi.
Okkur kom vel saman. Mér fannst gaman
að tala við Ingimann. Hann var fróður
um margt og greindur svo ekki leyndist.
Svo vinsamlegur var hann mér að tala við
mig sem fullorðinn mann og jafningja.
Við áttum það m.a. sameiginlegt að hafa
gaman af góðum vísnakveðskap og sög-
um af skrýtnu eða eftirminnilegu fólki.
Ingimann var sagður mjög pólitískur,
sannur kommúnisti. En varla gat heitið
að hann viki að pólitík við mig, ungling
sem ég var og þó kominn úr annarri átt
en hann og af þeim sökum valinn skot-
spónn. Þeirri hlið sinni sneri hann ekki að mér, hvorki fyrr
né síðar.
Þótt það hafi verið aðalerindi mitt við Heima er bezt að
þessu sinni að koma enn á framfæri þeirri einu vísu, sem
ég þykist kunna eftir Ólaf Bergsson, ætla ég að lengja mál
mitt lítið eitt og segja lesendum ögn frá þeim feðgum,
Ólafi og Ingimanni, eftir því sem vitneskja mín hrekkur
til, sem ég viðurkenni að er af skornum skammti, einkum
hvað varðar Ólaf Bergsson. Hvað Ólaf áhrærir og æviferil
hans, vísa ég til greinar eftir Vilhjálm Hjálmarsson í
Múlaþingi 2000. Flest sem ég hef að segja lesendum
Heima er bezt er nánast endursögn greinar Vilhjálms, sem
ég notfæri mér samhengisins vegna og veit að Vilhjálmur
misvirðir ekki við mig. Það, sem ég get sagt af Ingimanni
Ólafssyni, er byggt á eigin kynnum og minningum og
margs konar samtíningi og brotum úr viðtölum við fólk,
sem ég vissi að kann sitthvað frásagnarvert af honum að
segja. Skrif mín um þá feðga verður að skoða sem dálitla
greinargerð með gleymdri stöku, sem mér finnst þess verð
að muna hana sem ég man hana og höfund hennar, sem ég
trúi að sé Ólafur Bergsson.
Ólafur Bergsson
Ólafur Bergsson fæddist á Brekku í Hróarstungu, Norður-
Múlasýslu, árið 1854, en dó á Rangá í sömu sveit 1906.
Faðir hans, Bergur Víglundsson, var ættaður af Langanesi,
en átti lengst af heima í Múlasýslum, var m.a. bóndi í
Efra-Miðbæ í Norðfirði, Suður-Múlasýslu. Kona Bergs,
móðir Ólafs, hét Ingibjörg Jónsdóttir, ættuð úr Eyjaijarð-
arsýslu. Hún var náskyld Jónasi Hallgrímssyni að sögn
Vilhjálms á Brekku. Má því segja að Ólafur Bergsson hafi
átt til skálda að telja.
Ólafur bjó lítið sjálfstæðu búi, aðeins örfá ár. Hann
framfleytti sér og sínum sem „húsmaður“
á bæjum, hefur trúlega átt einhveijar
skepnur, en unnið hjá bændum fyrir hús-
næði og fæði. I Kennaratali er hans
minnst sem barnakennara eystra og getið
nokkurra staða þar sem hann kenndi á
árabilinu 1890-1901.
Ólafur kvæntist 1888 Kristjönu Guð-
nýju Kristjánsdóttur, sem fædd var 1862.
Áður hafði hann verið í tygjum við konu
sem Guðrún hét Guðmundsdóttir og
eignast með henni tvo syni, Ágúst, sem
bjó í Bakkagerðisþorpi í Borgarfirði ffam
á gamals aldur, og Guðmund, sem fluttist
til Ameríku ungur að árum og ól þar ald-
ur sinn.
Vilhjálmur Hjálmarsson lýsir Ólafi svo:
„Hann var greindarmaður, vel að sér að
hætti síns tíma en ekki naut hann skóla-
göngu. Hagmæltur var hann, ágætur
skrifari og mun hafa haldið dagbækur
árum saman. Enginn var hann búsýslu-
maður. Snyrtimenni í hvívetna.“
Eins og fram kemur í grein Vilhjálms í Múlaþingi hefur
lítið varðveist af kveðskap Ólafs, svo að vitað sé. Sú saga
gengur að kistill með ýmsum handritum hans hafi glatast
að honum látnum. Hefur Vilhjálmur af því sannar fréttir
að hirsla þessi hafi verið brennd með innihaldi sínu að
Ólafi látnum. Þetta staðfestu tvær greinargóðar konur af
Héraði, önnur fædd 1911, en hin 1915, í viðtölum við Vil-
hjálm. Fer ekki milli mála að þessi hafa orðið örlög hand-
rita Ólafs Bergssonar. Um skaðann þarf ekki að deila. Vil-
hjálmur getur þess, að kvæði eftir Ólaf sé að finna í
Austra, 3. árg. nr. 9 1893. Nefnist kvæðið „Jökulsá á
Dal“. Þá birtir Vilhjálmur með grein sinni áður óprentað
kvæði eftir Ólaf og kallar það „Við Lagarfljót", sjö erindi,
fjórar línur hvert. Segir þar frá því þegar skáldið braust
eitt sinn yfir Lagarfljót á skíðum, en ísinn á fljótinu lá
undir snjó og því skíðafæri. Af sjö erindum kvæðisins
geyma fimm þeirra almenna lýsingu á ferðalaginu. En í
tveimur síðustu erindunum bregður skáldið fyrir sig heim-
spekilegum eða siðfræðilegum hugleiðingum og breytir
auk þess að nokkru um bragarhátt og segir:
En oftar og hraðar er ís þó á reki
í úthafi mannlífs á freyðandi bárum
og sérdeilis strangari þörfin á þreki,
ef þreyta skal róður til strandar með árum.
Því ekki má guggna né úthella tárum
og ekki er það hetja - þó veðrinu spilli,
sem hættir þá móðlaus að andæfa árum
og eys ekki skipið þótt brotsjórinn fylli.
Hér talar maður sem kann skáldamál. Ólafúr Bergsson
var óumdeilanlega skáldmæltur.
Ingimann Ólafsson.
162 Heima er bezt