Heima er bezt - 01.04.2003, Blaðsíða 30

Egill Guðmundsson
frá Þvottá:
Sé ég eftir
sauðunum
Þáttur af
Gísla Sigurðssyni á Múla
í Suður-Múlasýslu
Ein bezta bújörð í Álftafirði í
Suður-Múlasýslu er jörðin
Múli. Lítil hlunnindi fylgja
þeirri jörð en hún er afburða sauð-
fjátjörð. Þar bjuggu bændur sem áttu
margt og vænt fé. En göngur eru
langar og erfiðar. Árið 1824 keypti
jörðina Sigurður Brynjólfsson frá
Heydölum fæddur þar en hóf búskap
á jörðinni Ósi í Breiðdal, leiguliði þar
uns hann keypti Múla. Sigurður var
sonur séra Brynjólfs Gíslasonar og
Kristínar Nikulásdóttur. Kona Sig-
urðar var Ingveldur Jónsdóttir prests
að Kolfreyjustað. Hálfbróðir hennar
var Finnur í Virkishólaseli (sam-
mæðra). Vorið 1824 keypti Sigurður
Múla, eins og áður segir og bjó þar til
æviloka. Hann varð sannkallaður
sveitarhöfðingi. Líklega hafa Álft-
firðingar verið svolítið stoltir af því
að fá þennan menntaða prestsson í
sveitina til sín. Sigurður lærði smíðar
í Danmörku. Vann það afrek ásamt
dönskum skipstjóra að synda yfir
Eyrarsund er hann var við nám ytra.
Eftir að hann kom til búskapar að
Múla varð hann umsvifamikill og
ráðamaður í sveitinni í mörgum mál-
um. Var lengi hreppstjóri og þing-
maður eitt ár fyrir Múlasýslu.
Þau Sigurður og Ingveldur eignuð-
ust mörg böm. Þau voru:
Kristín, er giftist Birni Antoníus-
syni og bjuggu þau á Flugustöðum.
Gísli dó ungur.
Þórunn gift Jóni Jóhannessyni. Þau
bjuggu í Hnaukum og eignuðust 9
börn.
Sæmundur. Kona hans hét Ólöf
Ólafsdóttir frá Hellisfirði, áttu fjögur
börn og bjuggu á Þvottá.
Rósa bjó fyrst í Hólum í Horna-
firði, gift Eiríki Þorleifssyni og áttu
þau eina dóttur. Seinni maður Krist-
ján Jónsson frá Hvannavöllum.
Sjötta barn þeirra var Gísli, kona
hans Guðríður Ólafsdóttir frá Hellis-
firði. Þau áttu tvær dætur. Gísli var
skírður í höfuðið á föðurbróður sín-
um, séra Gísla á Hólmum. Hann
drukknaði í Reyðarfirði laust fyrir
1830.
Foreldrar Gísla vildu að hann lærði
til prests. En svar Gísla var „Minn
söfnuður verða sauðirnir,“ sem
merkti það að hann ætlaði að verða
bóndi á Múla, sem og varð. Hann tók
við búskap þar eftir foreldra sína.
Keypti arfhlut systkina sinna í jörð-
inni, nema Sæmundar, sem hélt sín-
um en veðsetti hann fljótlega verzlun
Örum og Wulff á Djúpavogi og eign-
aðist verzlunin fljótlega þann part í
jörðinni, þar sem Sæmundur stóð
ekki í skilum.
Mikill myndarbúskapur hafði verið
á Múla meðan Sigurður bjó þar. Átti
hann margt fé og þar af marga sauði.
Sumir þeirra urðu gamlir og fyrir-
ferðarmiklir og enginn leikur að
kljást við þá er ullin var tekin af
þeim á vorin.
Ingveldur kona Sigurðar andaðist
1855. Sigurður hélt áfram búskap
með Gísla syni sínum en fækkaði
fénu og sinnti öðru til 1860, að Gísli
tók alveg við búskap á Múla.
Fyrstu búskaparár Gisla á Múla
gekk honum allt í haginn. Fjölgaði
hann sauðum mikið, hafði góða að-
stöðu til þess. Skiffi við menn á
gimbrum og geldingum og virtist allt
sem áður var með sauðafjöldann. En
svo fór allt í einu að síga á ógæfu-
hliðina. í fáum orðum sagt, óhöppin
dundu yfir. Eitt haust missti hann
margt fé í norðan stórhríð langt inn á
dal þar sem heita Brekkur. Þar eru
hættur víða í pyttum og ræsum, sem
hélað hafði yfir og snjóað og féð var-
aði sig ekki á.
Eins og áður segir átti Gísli marga
sauði og voru þeir hans metnaður.
Kosturinn við sauðina var sá að þeir
voru léttir á fóðrum. Gengu frjálsir
um hinn gróðursæla Múladal á sumr-
in ásamt móðurlausu lömbunum en
ærnar bundnar við stekkinn. Eng-
174 Heima er bezt