Heima er bezt - 01.04.2003, Blaðsíða 43

Frá eyfirskum byggðum
og öræfaslóðum
Framhald afbls. 157
að miklu leyti upp á Hælinn. En tveir hestasleðar voru með í
forinni og um þá sáu Jón Vigfusson, sonur Sesselju, og
Hjálmar í Villingadal. Þeir komu timbrinu á þessa tvo sleða
og óku með það suður að Geldingsá, skammt þar frá sem
hún rennur í Jökulsá eystri. Þar var kofinn síðan reistur um
sumarið, hlaðnir veggir, smíðuð grind og sett á hann torfþak.
Það var árið 1920.
Þessi kofi var nú farinn að láta allmikið á sjá að um 30
árum liðnum og sumarið 1951 var hann alveg endurbyggð-
ur. Þá voru allir viðir fúavarðir og jám sett undir torf á þaki.
Þekjan var rofin og veggir gerðir upp að því leyti sem þurffi
og kofinn þannig að segja mátti endumýjaður. Hann stendur
vel enn þann dag í dag eftir rúmlega hálfa öld og virðist eng-
inn bilbugur á honum. Skiptir þá miklu að þakjámið var lát-
ið ná út fyrir veggbrúnir og vama því að vatn gangi niður í
veggina. í þessum kofa er hægt að hýsa eina 10 hesta og lít-
ill bálkur er í öðram endanum fyrir menn. Síðan hefur kom-
ið skálinn Sesseljubær, sem stendur rétt hjá Grána og þar er
gisting fyrir allmarga menn, sem hefur verið notuð af ferða-
mönnum. En nafhið á Grána er þannig til komið að Sesselja
lét hann heita eftir gæðingi sem var í eigu hennar. Um þetta
er skráð frásögn í „Heima er bezt“, júlí-ágúst hefti 1970, og
jafnvel í „Göngum og réttum.“
1970 var vegleg samkoma við Grána í minningu þess að
50 ár vora liðin frá byggingu hans. Þama kom fjölmenni
saman í veðurblíðu og háfjalladýrð. Veisla var í farangrinum
og þama vora rifjaðar upp gamlar sögur og sagnir af fjöllun-
um. Jóhann Konráðsson var með í för og söng með sinni
hljómfögra rödd við undirleik ámiðarins m. a. „Ég gleymi
því aldrei er svanimir sungu...“ Ekki þurfti fólk að fara
Vatnahjallaveginn til þessa fagnaðar því leiðin um Hólafjall
var þá í fullu gildi.
Svölurnar þrjár
Til viðbótar við búskapinn tókum við hjónin að okkur að
gera veðurathugun þrisvar á dag og gera mánaðarskýrslur
um þær athuganir og veðurfyrirbæri og skila til Veðurstof-
unnar. Ýmislegt var í þær skráð, svo að dæmi séu nefnd
koma fugla og blómgun jurta, ennffemur ef jarðskjálfti
fannst eða öskufall varð, einu sinni söfnuðum við ösku úr
Heklu.
Eitt hið minnisstæðasta sem ég man ffá þessum athugun-
um okkar er að tvær svölur settust að hjá okkur, aðallega í
hlöðu við fjárhús. Háttur þeirra var sá að þær vora á flögri
allan daginn, stönsuðu nánast aldrei en sváfu um nóttina inni
í hlöðunni uppi undir þaki. Timburhlaði hafði verið undir
vegg þama skammt ffá en sennilega hafa nautgripir ratt
honum niður. Þá sá ég þar höfðu dottið niður leifar af hreiðri
og skum af tveimur eða þremur litlum eggjum sem að ég
hygg vafalítið hafa verið komin ffá svölunum. Þetta varp
þeirra misfórst því en svölumar dvöldu þama enn nokkra
daga. En það sem mér er minnisstæðast í sambandi við
þessa fuglakomu er að einn daginn tek ég eftir því að þær
era ekki að flögra um heldur sitja þær á símavíram með all-
nokkra millibili. Mér fannst þetta nokkuð undarlegt því þær
höfðu verið síflögrandi og fylgist með þeim dijúga stund þar
til þriðja svalan kemur og flýgur yfir án þess að setjast. Þær
fljúga þá upp og hverfa á brott með henni og sáust ekki
meir.
Ég er í einfeldni minni viss um að þama var um einhveija
miðun að ræða, einhverja skynjun sem hefur getað átt sér
stað milli þessara þriggja fugla og svölumar tvær hafi verið
einskonar fastir punktar í þessari miðun. Hvað satt er í þessu
læt ég ósagt.
En það var gaman að fá að fylgjast með og skrá svona at-
riði í náttúranni, breytileg á milli árstíða og maður hélt þá
Mynd af Grána, tekin 1970, þegarþess var minnst að 50
ár voru liðin frá byggingu hans. Hjá honum standa Jón
Vigfússon, sonur Sesselju á Jökli, og Helga Sigfúsdóttir,
eiginkona hans.
eigin dagbók í leiðinni. Þetta atvik er eitt hið minnisstæðasta
ffá þessu starfi.
Húfulaus hreppstjóri
Svo vikið sé að því sem ég hefi fengist við fyrir utan hin
hefðbundnu bústörf, þá finnst mér gaman að rifja það upp
að ég sinnti störfum hreppstjóra um nokkurra ára bil, því að
nú er búið að setja alla hreppstjóra af, þeir era ekki til lengur
nema í einstaka undantekningartilvikum. Embætti hrepp-
stjóra á sér líklega sögu allt aftur á þjóðveldisöld, hefur verið
sett á í einhveiju formi eftir að tíundarlögin gengu í gildi
árið 1096. Landinu var skipt í hreppa eins og kemur ffam í
Grágás og Jónsbók.
A seinni áratugum hefur orðið sú þróun að hreppar sam-
einast og sveitarfélögum fer að fækka. Hreppstjóri var full-
trúi sýslumanns og hann hafði ákveðnum skyldum að gegna,
það var innheimta opinberra gjalda sem reyndar var fallin
niður hér í sveit á mínum starfstíma því auðvelt var að gera
sín skil á Akureyri. Á fyrri tímum vora haldin í hreppunum
Heima er bezt 187