Læknaneminn - 01.08.1968, Side 31

LÆKNANEMINN
81
Einar Helgason, læknir:
HÁSTAM EISTA
Andrologia á vaxandi gengi að
fagna síðustu áratugina og það
svo, að í fjölbýlislöndum eru
hormónasérfræðingar, sem helga
sig þessari grein eingöngu. Það er
í sjálfu sér fagnaðarefni, því að
hún hefur lengi verið afskipt.
Þetta afskiptaleysi hefur meðal
annars leitt til þess, að hlutur
kvenna í ófrjósemi hefur verið
álitinn meiri en raun ber vitni, en
hann er af mörgum ekki álitinn
vera í raun og veru hærri en helm-
ingur. Orsakir ófrjósemi karla eru
margar, en ein þeirra er hástaða
eista, sem ekki er tekin til með-
ferðar í tíma, og verður nú að
nokkru vikið að þeim kvilla.
Með hástöðu eista er átt við, að
eista eða eistu séu ekki í pung.
Til eru ýmis afbrigði á þessari
þroskatruflun. Ekki eru menn á
eitt sáttir um nafngiftir á þessum
afbrigðum fremur en endranær, og
fer það eftir löndum og jafnvel
skoðanir skiptar innan landa. Ekki
nenni ég að rekja þennan ágrein-
ing hér, né tími að eyða rúmi
blaðsins í það, enda get ég ekki
séð, að hann hafi mikla hernaðar-
þýðingu fyrir klíníska vinnu, þó að
öðru máli gegni um horfur
(prognosis). Mér fellur bezt og
finnst rökvísast frá klínísku sjón-
armiði að skipta hástöðu eista í
þrennt, þ. e. rententio testis,
ectopia' testis og pseduokryptor-
chismus. Með retentio testis er
átt við, að eistað eða eistun stöðv-
ist á ferð sinni eftir eðlilegri
þroskaleið í fósturlífi. Er þá oft
greint á milli kviðarholseista, liggi
þau í kviðarholi, og náraeista, sem
liggja í canalis inguinalis, en af-
brigði þeirra eru skriðeistu, þegar
hægt er að ýta þeim niður í pung,
en skreppa strax upp aftur um
leið og átakinu linnir. Ectopia
testis nefnum við það, þegar eista
eða eistu liggja utan við eðlilega
þroskaleið fósturlífsins. Orsakir
þess eru afbrigði á gubernaculum
testis og strengjum þeim, sem
binda það niður og til hliðar. Get-
ur þá ýmist verið um perineal,
crural, transscrotal eða super-
fascial legu að ræða. Við pseudo-
cryptorchismus er ekki um eigin-
lega hástöðu að ræða. Eistað eða
eistun hafa gengið niður, en á
stundum dragast þau vegna cre-
master-reflex upp að canalis ingu-
inalis. Orsakir geta verið erting
af völdum kulda, þreifing við rann-
sókn eða geðbrigða. Mikilvægt er
því, að rannsókn fari fram með
gætni, og til eru þeir, sem leggja
drengina í heitt bað til að vera
vissir í sinni sök, en þá ganga
þessi eistu eðlilega niður. Nefna
mætti þetta afbrigði flökkueistu.
Rétt er að nefna anorchia testis.