Læknaneminn - 01.04.1969, Síða 28

28
LÆKNANEMINN
þurfa einnig að öðlast frelsi og
verða takmark í sjálfu sér í stað
þess að vera spennt fyrir vagn
efnishyggju, framleiðslu og mark-
aðshandleiðslu, vopnasmíða og
eyðingar. Því þurfa vísindamenn
að ávinna sér félagslegan skilning
og ábyrgð.
Horfur og yfirlit.
Hin aíþjóðlega andófshreyfing
stúdenta er ekki einangrað fyrir-
bæri, heldur formþétting hugar-
farsþróunar í hinum vestræna
heimi, einsog áður hefur verið
drepið á. Þessi vinstrihneigð ungs
fólks getur haft ýmsar myndir,
sem ekki virðast bendlaðar við
menningarvitaskap, einsog hippí-
íar og frjálsar ástir (make love
not war). Þegar þessi úði úr and-
rúmsloftinu döggvast meðal stúd-
enta, eru strax tekin mið úr ýms-
um áttum, margar stefnur mynd-
ast, sem heyja innbyrðis átök.
Höfuðtilhneigingin er þó sá grund-
völlur, sem unnt er að vinza eitt-
hvað úr og nýta fyrir framtíðar-
þjóðfélagið. Vestrænum þjóðfélög-
um hefur vissulega tekizt að
raungilda ýmis mannúðarmál og
mannréttindi, sem okkur blöskrar
nú, að ekki skuli ávallt hafa verið.
Það er einmitt hald stúdenta, að
þeir séu að berjast fyrir einhverj-
um slíkum, sem í framtíðinni
munu teljast jafnsjálfsögð. Því að
það væri fádæma sjálfumgleði að
álíta einhverju lokatakmarki náð.
Þessvegna hafa einnig áður verið
gjörðar mannréttindayfirlýsingar,
sennilega enn merkilegri en marg-
ir ætla nú, þegar hugmyndir
þeirra þykja svo sjálfsagðar. Og
ekki er við höfunda þeirra að sak-
ast, þótt hinni viti bornu skepnu,
manninum, gangi oft illa að lifa
og hugsa samkvæmt þeim. Við-
leitni stúdentaandófsins er í því
fólgin að taka þær strangt bók-
staflega á sem flestum sviðum
mannlegra samskipta („Das
radikale Ernstnehmen der Demo-
kratie“), berjast fyrir réttinum til
þess að vekja athygli á takmörk-
unum á framkvæmd lýðræðis okk-
ar, undirförulli mannatamningu
þess og andlægum þvingunum og
fámennisvaldi auðmagnsins í
höndum iðnaðar- og verzlunar-
jöfra, banka og auglýsingastofn-
ana, stóreignamanna og svo leg-
áta þeirra, stjórnmálamannanna.
Þeir vilja vekja athygli á tilbúinni
efnishyggju þess. Þeir halda því
fram, að hið „frjálslynda þjóðfé-
lag“ („permissive society") sé ekki
annað en þunn skán yfir þessum
staðreyndum og undir niðri blundi
þröngsýni og ofstæki. Viðbrögð
borgaranna, einsog við könnumst
líka við hér, t. d.: verra er það í
Rússlandi, ekki eru kommúnistar
betri, hví ferðu þá ekki til Kína
o. s. frv., slík viðbrögð eru þeim
næg sönnun fyrir réttmæti orða
sinna. Þeir hafa flestir mestu
skömm á úrslitum hinnar miklu
tilraunar í Rússlandi, en skilja
ekki, hvernig það eitt gæti haldið
uppi hamingju og værukærð ein-
staklinga, að aðrir hafi það enn
skitnara en þeir sjálfir. Það eru
stúdentum léleg rök, sem þeir
heyra þó í sífellu.
Það er rétt, að þeir voru fáir,
sem fyrst hófu andófið. Hvenær
hefst slík hreyfing með f jöldasam-
komum? Fyrsta verkefni þeirra
var markviss væðing samstúdent-
anna, og hún tókst, m. a. vegna
viðbragða yfirvalda gegn kröfum,
sem þeim þótti sjálfsagðar. Það er
nú viðurkennd staðreynd, að
mikill meirihluti stúdenta í flest-
um löndum er til vinstri við þjóð-
félagskerfi sitt. „Fyrir yfirgnæf-
andi meirihluta þátttakandi stúd-