Læknaneminn - 01.04.1991, Síða 13

FIRST DEGREE BURN
-
SECOND DEGREE BURN THIRD DEGREE BURN
(Surrounded by 1st Degree) (Surrounded by 1 st & 2nd Degree)
I 4
FULL RECOVERY P.S.L.
i
W.S.L.
Myncl 8. Samsvörun á útliti yfirborðs (stig) og endanlegrar dýptar dreps (dökklitur) við dæmigerðan húðbruna. Eftir
styrkleika brunavaidsins verðurbrunasárið að einu, tveimureðaþremursamfelldum þrívíddarsvæðum sem svara áyfirborði
húðarinnar vel til fyrsta, annars eða þriðja stigs bruna. 1. Roðasvæðið fölnar við þrýsting og grær á þremur til sjö dögum.
2. Stöðnunarsvæðið er upphaflega rakt, rautt og með blöðrum, fölnar við þrýsting en verður með venjulegri meðferð fölt og
með drepi á 3-7 degi. 3. Hlaupsvæðið er þegar leðurkennt og soðið og rennur saman við stöðnunarsvæðið 3-7 dögum eftir
brunann. P.S.L. = hlutahúðtap. W.S.L. = fullþykktarhúðtap.
stórsameindum gegnum háræðaveggina, sem aftur
leiðir til lækkunar á osmótískum plasmaþrýstingi.
Brunar sem ná yfir minna en 10-15
hundraðshluta af yfirborði líkamans, valda ekki
merkjanlegum truflunum á starfsemi líkamans íheild
og skiptir þáekki hvort bruninn ergrunnureðadjúpur,
en sé stærri hluti hluti af yfirborði líkamans brenndur,
verður truflun á nær allri starfsemi hans, nokkurn
veginn íréttu hlutfalli við útbreiðslu. Þó ekki ef aðeins
er um að ræða fyrsta stigs bruna. Þessar truflanir
kallast stundum brunaveikin.
Fyrstu einkenni brunaveikinnar eru
losteinkenni, þ.e.a.s. hraðurpúls, fölvi, angist, þorsti,
lækkaður blóðþrýstingur og minnkaður
þvagútskilnaður. Sfðar kemur hiti, iækkaður
blóðrauði, hækkuð efnaskipti, rafvakatruflanir og
blóðeitrun (sepsis). A hvaða stigi sem er getur
brunaveikin leitt til bilunareinstakra líffærasem leiðir
síðar til fjöllíffærabilunar (multiple organ failure) og
dauða. Lengi vel héldu menn, að brunaveikin væri
bein afleiðing af þeim breytingum sem verða í
umhverfi brunasársins og að hægt væri að skýra öll
einkennin útfrá þeim. Vökvaþurrðin væri afleiðing af
vökvasöfnuninni í umhverfi sáranna, sem og truflunin
áeletrolytajafnvægi. Blóðeitruninásíðari stigum væri
afleiðing af sýkingu í brunasárunum og blóðleysið
stafaði af blóðtapi úr sárunum. Nú hallast menn að því
að gangur mála sé annar og tlóknari, þ.e.a.s. að hér sé
um að ræða svipað ferli og við aðra fjöláverka (trtynd
9).
I fyrstu er um að ræða allsherjar
ónæmisbælingu, sem er svörun líkamans við
áverkanum. Þetta keniur m.a. fram í því að ósamgena
græðlingar endast lengur á brunasjúklingum en
heilbrigðum. Síðar hugsanlega ofþreyta
ónæmiskerfisins vegna sýkinga, streitu og
vannæringar.
Miðstætt í svörun líkamans við áverka er
ofurbólgusvarið (hypermetabolic response). Það fer í
gang fyrir tilverknað endotoxína, sem finnast í
lfkamanum þegar eftir fáar klukkustundir frá
meiriháttar brunaáverka, eða öðrum áverka sem
LÆKNANEMINN 1 1991 44. árg.
11