Læknaneminn - 01.04.1998, Qupperneq 12

Þorvarður R. Hálfdanarson
thrombocythemia.
• Viðbrögð við öðrum sjúkdómum.
• Ymsir illkynja sjúkdómar, sérstaklega ef langt
gengnir eða útbreiddir.
• Eftir aðgerðir, áverka, blæðingar eða segamyndun
(thrombosis).
• Sýkingar og langvinnir bólgusjúkdómar.
• Ýmsir bráðir og langvinnir sjúkdómar aðrir en
ofangreindir.
• Járnskortur.
Fœkkun blóðflaga
(tbrombocytopenia, < 150xl(P/L)
Minnkuð framleiðsla:
• Mergbæling s.s. geislun, lyf og anemia aplastica.
• Mergíferð sjúkdóma s.s. hvítblæðis, krabbameina
og myelofibrosis.
• Skortur á B12 og/eða fólati.
• Ymsir sjaldgæfir meðfæddir sjúkdómar.
Aukin eyðing:
• Eyðing vegna sjálfsónæmis (immune thrombo-
cytopenic purpura, ITP).
• Thrombocytopenia vegna lyfja t.d. sýklalyfja og
heparíns (spyrja alltaf um lyfjanotkun).
• Mikil blæðing (sérstaldega ef gefið er mikið blóð
án þess að gefa blóðflögur með því að rauðkorna-
þyldcnið sem venjulega er notað til blóðgjafa er
blóðflögusnautt).
• Vegna sjúkdóma eins og DIC, TTP og
blóðsýkingar (sepsis).
og einföldustu leiðina til réttrar sjúkdómsgreiningar.
Eg vil þaldca Vilhelmínu Haraldsdóttur sérfræðingi í
lyflækningum og blóðsjúkdómum fyrir yfirlestur þess-
arar greinar og margar þarfar ábendingar. Einnig þalcka
ég þeim læknanemum sem lásu yfir handritið og færðu
ýmislegt til betri vegar.
HEIMILDIfí:
• Bakerman P, Strausbauch P. Bakermans ABCs of interpretive labo-
ratory data, 3rd ed. ILD, 1994. Sérstaklega þægileg og vel uppsett
bók sem fjallar nokkuð ítarlega um allar rannsóknir sem skipta máli
(og mun fleiri) ásamt því að leggja mikla áherslu á túlkun þeirra. Fer
vel í vasa.
• Wallach JP. Interpretation of diagnostic tests, 6th ed. Little, Brown
and co. 1996. Mjög ítarleg og nákvæm bók sem tekur fyrir aragrúa
sjúkdóma og lýsir því hvernig best er að greina þá með hjálp
rannsókna. Segir nær ekkert um einkenni og meðferð. Fer vel í hillu
og eiguleg fyrir obsessíva.
• Handbók rannsóknadeildar Landspítalans, fjórða útgáfa 1996.
Handhæg og þægileg svo langt sem hún nær.
• Friedman HH. Problem oriented medical diagnosis, 6th ed. Little,
Brown and co. 1996. Segir frá einkennum og teiknum helstu
sjúkdóma og hvernig hægt er að greina þá. Smellpassar við
Washington Manual og með þær er maður fær í flestan sjó á medis-
ín.
• Hoffbrand AV, Pettit JE. Essential haematology, Blackwell scientific
publ. 1993. Agæt og læsileg bók í blóðsjúkdómafræði. Kjarakaup.
• Fauci AS, Braunwald E, Isselbacher KJ, Wilson JD, Martin JB,
Kasper DL et al. Harrison’s Principles of internal medicine I4th ed.
McGraw-Hill, 1998. Hin helga bók, hafin yfir gagnrýni !
• Linch DC, Yates AP, Watts MJ. Haematology, colour guide.
Churchill Livingstone, 1996. Fínn lítill atlas, góðar myndir. ódýr
(þó ekki miðað við stærð).
Fjölda annarra orsaka má tína til en hér verða
sérstaklega nefnd tvö atriði. Fyrst skal geta þess að
miltisstækkun af hvaða toga sem er getur valdið thrombo-
cytopeniu en þá safnast blóðflögur fyrir í hinu stóra
milta. Annað sem hafa ber í huga er það að storlcu-
varinn (EDTA) sem er í flestum blóðhagsglösum getur
valdið kekkjun blóðflaga in vitro og þannig falskri
lækkun.
Að lokum skal ítrekað að hversu vel sem menn eru
lesnir í fræðunum og hversu margar rannsóknir sem
eru gerðar þá kemur ekkert í staðinn íyrir nálcvæma
sjúkrasögu og ítarlega skoðun sjúklingsins en slíkt getur
bæði sparað miklar fjárhæðir og vísað mönnum stystu
10
LÆKNANEMINN • 1. tbl. 1998, 51. árg.