Læknaneminn - 01.04.1998, Side 17

Faraldsfræði kransæðasjúkdóms
Mynd 3. Aldurs-
stöðluð dánartíðni
úr kransæðasjúk-
dómi í Evrópu
1990-1991. Karlar
0-64 ára (ref. 3).
Rates per 100 000
blóðþrýstingur og sykursýki eru áhættuþættir kransæða-
sjúkdóms. Einnig vita margir að kyrrseta og offita koma
við sögu og þættir sem lítt verður við ráðið eins og ættar-
saga og þau örlög að vera karlkyns. Því verður ekki fjöl-
yrt um hvern þátt í þessu stutta yfirliti en nokkur atriði
áréttuð:
1. Flestir áhættuþættirnir eru samfelldar breytistærð-
ir, þ.e. áhætta eykst með vaxandi styrk áhættuþáttanna
frá hinum lægstu gildum til hinna hæstu (12). Þetta
kemur skýrt fram í mynd 5 úr Framingham rannsókn-
inni (13), sem sýnir samband hlébilsblóðþrýstings og
áhættu á heilablóðfalli eða kransæðaáfalli. Sambærilega
mynd væri unnt að sýna fyrir kólesteról.
Hugtökin eðlilegt kólesteról eða eðlilegur blóðþrýst-
ingur svara því elcki til ákveðinnar tölu á ferlunum og
eru reyndar oft misskilin og misnotuð með alvarlegum
afleiðingum. Einhver viðmiðunarmörk eru hins vegar
nauðsynleg í daglegu starfi læknis. Mikilvægt er þá að
læknirinn skilji að viðmiðunarmörkin skipta fólki ekki
í heilbrigða eða sjúka, eðlilega eða óeðlilega. Sérhvert
mæligildi á að skoðast sem punktur á samfelldu
áhættuferli og forspárgildi þess ræðst að verulegu leyti
af öðrum áhættuþáttum.
Risk Ratio 95% CI P Value
Cholesterol (mg/dl) 1.006 1.004 to 1.008 <0.001
Blood glucose, fasting (mg/dl) 1.006 1.003 to 1.010 <0.001
Height (m) 0.98 0.97 to 0.99 0.002
Age (yr) 1.088 1.077 to 1.100 <0.001
Smoking habits (%)
Never 1.0
Former 1.2 0.9 to 1.5 0.12
Pipe/cigars 1.6 1.3 to 1.9 <0.001
Cigarettes
1 to 14/day 1.8 1.4 to 2.4 <0.001
15 to 24/day 1.9 1.5 to 2.5 <0.001
>25/day 2.0 1.4 to 2.7 <0.001
Diagnostic categories
No CHD 1.0
Recognized MI 8.0 6.1 to 10.4 <0.001
Unrecognized MI 7.0 4.9 to 10.0 <0.001
Angina with ECG changes 3.9 2.9 to 5.1 <0.001
Angina without ECG changes 2.3 1.6 to 3.4 <0.001
Angina by Rose questionnaire only 2.6 1.9 to 3.5 <0.001
Silent Ischemic ST-T changes 2.0 1.6 to 2.5 <0.001
Calendar year 0.97 0.95 to 0.97 0.003
Triglycerides (mg/dl) 1.001 1.001 to 1.002 0.002
Hematocrit (%) 1.05 1.03 to 1.08 <0.001
Sedimentation rate (mm/h) 1.03 1.02 to 1.03 <0.001
Digitalis 1.7 1.2 to 2.3 <0.001
Systolic blood pressure (mm Hg) 1.010 1.007 to 1.013 <0.001
CHD = coronary heart disease; MI = myocardial infarction; other abbre-
viations as in Table 3.
Tafla 1. Áhættuþættir kransæðadauða meðal
íslenskra karla (ref. 11).
LÆKNANEMINN • 1. tbl. 1998, 51. árg.
15