Læknaneminn - 01.04.1998, Síða 29

Læknaneminn - 01.04.1998, Síða 29
Magnús Páll Albertsson ferðina einhvern næstu daga. Einnig má flokka brotin eftir því hvort þau eru stöðug þannig að líklega haldist góð lega í gipsumbúðum eða óstöðug og þar með lík- leg til að skekkjast þrátt fyrir góðar umbúðir. Þannig eru skábrot og spiralbrot í fmgurkjúkum í eðli sínu óstöðug og þarf því oft að festa þau með aðgerð. Ef þau Mynd 2: Æskileg staða handar í umbúðum (position of safety). eru algerlega án skekkju í upphafi er rétt að láta reyna á Iokaða meðferð í gipsumbúðum en þá þarf að fylgjast vel með brotlegunni þannig að hægt sé að grípa inn í og gera aðgerð ef legan breytist. Þannig brot ætti að skoða með röntgenmyndum eftir eina viku og aftur eftir tvær vikur og síðan hætta gipsmeðferð eftir þrjár vikur ef allt er í lagi. Stöðug brot er hins vegar nægilegt að mynda einu sinni á meðferðartímanum, eftir u.þ.b. eina viku, til að tryggja að þau skekkist ekki áður en orðið er of seint að gera við þau með aðgerð. Stirðleiki er oft verulegt vandamál hjá sjúklingunum þegar hinni eiginlegu brotameðferð lýkur og hafa ber umbúðatíma eins stuttan og mögulegt er. Stirðleikinn á sér nokkrar skýringar en samgróningar milli sina og sinaslíðra eða milli sina og beina eru oft ástæðurnar. Auðvelt er að ímynda sér það þegar hugsað er til þess að sinar liggja mjög nálægt beini í fmgrunum og geta sinarnar fest í örmassanum þegar brotið er að gróa, sér- staklega ef sinarnar eru stöðugt í kyrrstöðu. I ljósi þessa er einnig auðvelt að sjá hvers vegna hættan á stirðleika vex verulega ef um opin beinbrot er að ræða eða ef gert er að brotinu með aðgerð, en þá er hætta á meiri ör- vefsmyndun. Þannig er augljós kostur ef gera þarf að brotinu og ef festa þarf brot með innri festingu, að hafa hana nógu sterka og stöðuga til að óhætt sé að sleppa gipsmeðferð eftir aðgerðina og láta sjúklinginn heíja hreyfiþjálfun fljótlega að aðgerð lokinni. Samvextir í liðum valda einnig stirðleika og á það sér- staklega við þegar brotin ganga inn á liðfleti. Ef hönd- in er í rangri stöðu í umbúðunum þá geta hliðarlið- bönd í liðum, sérstaklega hnúaliðum (MCP - metacar- pophalangeal) og fingurliðum (PIP — proximal inter- phalangeal og DIP — distal interphalangeal), styst og þannig valdið verulegri hreyfiskerðingu jafnvel varan- legri. Það er því mjög mikilvægt að vanda verulega vel til allra umbúða sem lagðar eru á hendur, sérstaldega ef umbúðirnar eiga að sitja í þrjár vikur eða svo. Mynd 2 sýnir heppilegustu stöðu handarinnar í umbúðum og í þessari “position of safety” á höndin að vera nema að- stæður krefjist annars. I þessari stöðu eru nefnilega áð- urnefnd liðbönd í lengstu stöðu og hætta á styttingu þeirra lítil. Síðast en ekki síst ber að hafa í huga að bjúgur í hönd og fingrum veldur verulegum stirðleika. Hendur sem eldd eru hreyfðar geta safnað á sig bjúg. Bjúgur eykur á stirðleikann sem aftur eykur á bjúgsöfnun. Þannig verður auðveldlega til vítahringur sem erfitt eða ómögulegt getur reynst að brjóta upp, sérstaklega ef hann hefur verið lengi til staðar. Þannig er augljóst mikilvægi þess að halda hendinni hátt og ekki láta hana hanga niður nema stuttan tíma í einu, og einnig hvetja sjúklinga til hreyfiþjálfunar um leið og óhætt þykir. FIIMGURBROT Fjærkjúkubrot Brot fremst í fjærkjúku (mynd 3) þarfnast oftast engrar sérstakrar meðferðar en ef um er að ræða þver- brot ofar í fjærkjúkunni verður að gæta þess að þau grói Mynd 3: Brot fremst í fjærkjúku. ekki með stallmyndun á þeim hluta sem styður undir naglbeðinn. Oft dugar fingurspelka (álspelka) til að halda þessum brotum réttum en ef það reynist erfitt er oft betra að festa þau með pinna (mynd 4). Pinnann LÆKNANEMINN • 1. tbl. 1998, 51. árg. 27
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124

x

Læknaneminn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknaneminn
https://timarit.is/publication/1885

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.