Læknaneminn - 01.04.1998, Page 30

Beinbrot í höndum
Mynd 4: Nokkrir meðferðarmöguleikar við
þverbrotum í fjærkjúku.
má síðan fjarlægja eftir 3 — 4 vikur.
“Mallet áverka” þar sem festa réttisinar hefur slitnað
upp með eða án beinflaska er oftast hægt að meðhöndla
með spelku (til eru handhægar tilbúnar “Mallet spelk-
ur”) en ef bitinn sem rifinn er af kjúkunni er stór (> 1/3
af liðfleti), mikið tilfærður eða ef liðurinn verður óstöð-
ugur (subluxatio volart) þarf oft að gera við þetta með
aðgerð.
Brot í miðkjúku og nærkjúku
Þverbrot í þessum kjúkum hafa milda tilhneigingu til
að skeklcjast vegna togs sina og er skekkjan venjulega
“upp á við” (dorsalt opin angulatio). Þessi brot er
venjulega hægt að rétta í deyfingu og meðhöndla með
umbúðum svo fremi að stuðningur undir brotið lófa-
meginn (volart) sé góður og umbúðirnar vinni gegn
þessari togtilhneigingu (mynd 5). Oftast ber að nota
Mynd 5: Umbúðir við kjúkubrotum þurfa að
styðja vel undir brotið.
gipsspelku sem nær vel upp á framhandlegginn en
stundum má jafnvel “festa brotið yfir rúllu” ef læknir-
inn er vanur að nota þá meðferð.
Skábrot og “spiralbrot” í þessum kjúkum eru oft
mjög óstöðug og því oftast gert við þau með innri fest-
ingu. Ef engin skekkja er til staðar í upphafi má reyna
gipsmeðferð en þá þarf að fylgjast vel með legunni eins
og áður sagði.
Sjúldingar með svona kjúkubrot eiga að hefja hreyfi-
þjálfun þremur vikum eftir áverka og hafa þá gjarnan
brotna fingurinn teipaðan við næsta fingur í tvær vikur.
Brot í fingurliðum
Brot sem ganga inn á þessa
liðfleti þarf að tryggja að grói í
sem bestri stöðu en stallmynd-
un í liðfleti eftir brot truflar
hreyfingar og eykur hættu á
myndun slitgigtar síðar. Þar
sem brot þessi eru oft óstöðug
þarf oft að nota innri festingu
(mynd 6).
Afrifubrot lófamegin á
nærenda miðkjúku (volart og
basalt) á að meðhöndla eins og
um tognun væri að ræða með
stuttu tímabili í umbúðum ef
verkir eru miklir eða jafnvel
bara teipa strax. Ef til staðar er
Mynd 7: Afrifubrot sem
getur gert nærkjúkuliðinn
óstöðugan.
Mynd 6: Dæmi um
óstöðug brot í fing-
urliðum.
óstöðugleiki í liðnum (luxatio — subluxatio) þarf hins
vegar að festa liðinn í u.þ.b. 3 vikur með pinna (mynd 7).
Rétt er að hafa í huga að þverbrot í fjærenda mið-
kjúku með mikilli skekkju eru ekki óalgeng í börnum
og sjást mjög illa á röntgenmyndum þegar börnin eru
28
LÆKNANEMINN • 1. tbl. 1998, 51. árg.