Læknaneminn - 01.04.1998, Page 31

Magnús Páll Albertsson
Mynd 8: Dæmi um meðferð á illa tilfærðu
broti í miðkjúku.
lítil (mynd 8). Þessi brot þarf yfirleitt að opna, rétta og
nota pinna til gróningar.
BROT í MIÐHANDARBEINUM
Algeng brot hér eru “spiralbrot” sem gjarnan leiða til
nokkurrar styttingar beinsins. Beinstytting um 2 — 3
mm skiptir oftast ekki máli en það þarf að athuga sér-
staklega hvort til staðar sé einhver snúningsskeltkja því
hún getur trufl-
að fmgrahreyf-
ingar verulega.
Venjulegast er
að gipsmeðferð
í 3 vikur dugi
vel við þessum
brotum en
stundum, eink-
um ef um II.
eða V. mið-
handarbein er
að ræða er þörf
fyrir innri fest-
ingu (mynd 9).
Þverbrot í miðhandarbeinum hafa tilhneigingu til að
skekkjast öfugt við fingurkjúkur, þ.e. bogna niður á við
Mynd 9: Dæmi um festingu á
broti í miðhandarbeini.
(volart opin angulatio) og þarf oft að festa með plötu
og skrúfum eða pinnum t.d. (mynd 10).
“Boxarabrofl’ er þverbrot í fjærenda V. miðhandar-
beins (subcapitulert) og eins og nafnið bendir til er oft
afleiðing hnefahöggs. Brot þessi eru oft sveigð niður á
við. Auðvelt er að rétta þau í deyfmgu en reynist oft
erfitt að halda legunni með gipsi. Kostur er að starfs-
geta handarinnar skerðist yfirleitt ekkert jafnvel þótt
þessi brot grói með allt að 40° sveigju. Aðalatriðið er að
ekki sé til staðar snúningsskekkja. Gipsmeðferð vari í 3
vikur og síðan hreyfiþjálfun með baugfmgur og
litlafmgur teipaða saman í 1 — 2 vikur.
Brot í nærenda I. miðhandarbeins (metacarpus I) eru
nokkuð algeng. Þverbrot þar er oftast hægt að rétta og
halda með gipsi en getur þurft að pinna ef skekkjan er
mikil og gips ekki dugar. Sérstakrar aðgæslu er þörf ef
brotin ganga inn á liðflötinn á nærenda beinsins. Gild-
ir þetta um s.k. “Bennett brot og Rolando brot”.
Bennett
brotin eru
þannig að
það brotnar
af nærenda
beinsins lítill
flaski lófa-
megin og
ölnarmegin
(volart og
ulnart) og á
flaskanum er
hluti liðflat-
arins. Stærsti
hluti beinsins dregst upp á við vegna togs langa þumal-
fráfæris (APL) en litli flaskinn situr eftir (mynd 11).
Þannig er veruleg hætta á að brotið grói ekki eða með
verulegri stallmyndun í liðfletinum og slitgigt því líkleg
síðar. Því er nauðsynlegt að vanda til meðferðar á þess-
um brotum og reynist yfirleitt erfitt að halda legu í
gipsi einu saman. Þarf því oft að gera innri festingu. Al-
gengast er að nota aðferð kennda við Wagner þar sem
brotið er rétt í skyggningu og aðalhluti beinsins pinn-
aður við geirstúfsbein (trapezium) en ekki Iögð áhersla
á að festa litla flaskann við (mynd 11). Gangi þetta ekki
einhverra hluta vegna er gripið til þess að rétta brotið
opið og festa (a m Moberg-Gedda). Gipsmeðferð vegna
þessara brota er 6 vikur.
Rolando brotin eru s.k. “T-brot” þ.e. þverbrot í
Mynd 10: Fleiri aðferðir við fest-
ingu brots í miðhandarbeini.
LÆKNANEMINN • 1. tbl. 1998, 51. árg.
29