Bændablaðið - 11.05.2023, Blaðsíða 1

9. tölublað 2023 ▯ Fimmtudagur 11. maí ▯ Blað nr. 633 ▯ 29. árg. ▯ Upplag 33.000 ▯ Vefur: bbl.is
Eydís Anna Kristófersdóttir og Steinþór Logi Arnarson með níu mánaða soninn Kristófer Loga. Þau tóku formlega við búskapnum á Stórholti í Dalabyggð
snemma á síðasta ári af foreldrum Steinþórs. Steinþór hefur gegnt formennsku í Samtökum ungra bænda í rúmt ár og er það hans mat að íslenskur
landbúnaður standi á tímamótum. Það sé ekkert sjálfsagt mál að kynslóðaskipti eða nýliðun eigi sér stað þegar afurðaverð er ekki nógu hátt, vextir á
lánum séu himinháir og verð á aðföngum í hæstu hæðum. Skýr skilaboð til framtíðar verði að koma sem fyrst frá stjórnvöldum. Mynd / smh
Sjá viðtal við Steinþór Loga á bls. 36–37.
Methækkun á ullarverði til bænda
Stjórn Ístex hefur ákveðið að
hækka ullarverð til bænda að
meðaltali um rúm 48 prósent fyrir
alla vinnsluhæfa flokka. Um mestu
ullarverðshækkun er að ræða á
síðastliðnum 15 árum hið minnsta.
„Líklega er þetta mesta hækkun í
sögu Ístex. Þá veit ég ekki til þess að
við höfum breytt ullarverði á öllum
flokkum á sama ullarárinu, en það
er mikilvægt að það komi fram að
ullin sem lögð var inn í haust og vetur
verður greidd á þessu nýja verði,“
segir Sigurður Sævar Gunnarsson,
framkvæmdastjóri Ístex.
Góð afkoma Ístex
Sigurður segir að hækkunin sé mis-
mikil á milli ullarflokka, meiri
hækkun sé á betri flokkana. „Ein
ástæða þessara afurðaverðshækkana
er góð afkoma Ístex á fyrstu
mánuðum ársins og raunar á síðustu
misserum. Við lentum í mjög erfiðum
18 mánuðum sem byrjuðu sumarið
2019 með tiltölulega snöggum
samdrætti á ullarteppum og lágu
verði á ull. Hjólin fóru í raun aftur að
snúast um það leyti þegar við komum
á kvöldvakt í bandframleiðslunni hér
í Mosfellsbæ haustið 2021. Þá náðist
meiri nýtni á tækjum, ásamt því að
verð hækkaði og meiri hagkvæmni
í stærð náðist. Þannig að síðustu tvö
ár hafa reynt mikið á mannskapinn
en að sama skapi verið góð.
Sala fyrstu 6 mánuði er um 200
milljónum hærri en fyrir sama tíma
í fyrra. Áframhaldandi eftirspurn
er eftir Lopa handprjónabandi
og gott gengi nýrra vörutegunda,
líkt og ullarsængur, Lopiloft
ullareinangrunarefni og annað.
Jafnframt lofar teppasala góðu í
vor og sumar. Betra verð hefur
náðst en búist var við, fyrir
ákveðna ullarflokka, líkt og snoð
og heilsársull með áframhaldandi
vinnslu í sængurull. Framhaldið á
árinu lítur því vel út, en á móti kemur
að við getum verið einni alvarlegri
bilun frá erfiðu ári.
Ágætt gengi hér er þvert á
ástandið erlendis þar sem verð fyrir
hráull er enn lágt og hefur ekki að
fullu jafnað sig.“
Komið til móts við bændur
Fleiri þættir spila inn í ákvörðun
stjórnar að hækka verð til bænda,
að sögn Sigurðar. „Það þótti rétt
að koma til móts við bændur vegna
tafa við ullarsöfnun víða um land.
Alvarlegar bilanir hafa verið
bæði í þeytivindu og örbylgjuofni,
en þetta hefur tafið þvott um meira
en mánuð. Þetta hefur gert það að
verkum að ekki hefur verið hægt
að taka við meiri ull á meðan
viðgerðum stóð. Öll tæki eru nú
komin í lag og unnið er að því
hörðum höndum að ná allri ull sem
fyrst til Blönduóss.
Við hjá Ístex þökkum bændum
fyrir alla þolinmæðina og biðjumst
velvirðingar vegna þeirra óþæginda
sem hafa hlotist yfir þetta erfiða
tímabil.“
Mikilvægi ullarflokkunar
Sigurður segir að góð ullarflokkun
bænda sé lykilatriði til að auka
verðmæti ullar. Flestir bændur hafa
í gegnum árin lagt mikinn metnað í
að gera vel og með þessari hækkun
sé stutt betur við þá sem hafa verið
að gera góða hluti og hvetja þá sem
gætu bætt sig að gera enn betur.
Hann segir að stærsta fjár-
festingin í ár sé ný spunavél sem
kemur með haustinu. Hún sé í
smíðum á Ítalíu og muni henta
íslensku ullinni sérlega vel. /smh
Tollverndarkerfið er alls ekki að
sinna því hlutverki sem það hafði
fyrir fimmtán árum síðan.
Það segir Daði Már Kristófersson
hagfræðingur. „Það skiptir engu
máli hvort þú sért formaður
Bændasamtakanna eða formaður
Félags atvinnurekenda. Menn hljóta
að vera sammála um að það sé
skrítið að ekki sé tekin umræða um
tilganginn með tollverndinni í ljósi
þess að við erum passíft að leggja
hana niður.“
Verðtollur á innfluttar búvörur
frá ESB hefur haldist í sömu
krónutölu síðan 2007, en ekki
verið uppreiknuð á hverju ári. „Því
hefur tollvernd í raun minnkað
með hverju árinu vegna rýrnunar á
verðgildi krónunnar,“ segir Margrét
Gísladóttir, framkvæmdastjóri
Samtaka fyrirtækja í landbúnaði.
Þetta sé mikið áhyggjuefni.
Afleiðingarnar birtast m.a. í meiri
innflutningi á búvörum með tollum,
sem virðast því lítil hindrun fyrir
innflutning. Til dæmis var um 17%
af heildarinnflutningi nautakjöts árið
2022 utan tollkvóta og vísbendingar
eru um að innflutningur á nautakjöti
sé að aukast gríðarlega árið 2023.
„Ég var að skoða kjúklingakjötið
og á síðasta ári hefði 67% magnsins
getað verið flutt inn án tolla,“
segir Margrét.
„Við erum í raun að leyfa krónunni
að taka ákvörðun fyrir okkur um að
gera grundvallarbreytingu á íslenska
landbúnaðarkerfinu án umræðu. Mér
finnst það galið. Það skiptir engu máli
hvort þú sért með eða á móti tollvernd.
Að leyfa henni bara einhvern veginn
að leggja sjálfa sig niður er mjög
skrítið,“ segir Daði. /ghp
Sjá nánar á bls. 20–21.
Refilstígur
tollverndar
Kynslóðaskipti á Vöðlum
42
„Bjór hjálpar bændum“
12
Hrafninn á Hólum
46