Bændablaðið - 11.05.2023, Blaðsíða 57

57Bændablaðið | Fimmtudagur 11. maí 2023
516-2600
vorukaup@vorukaup.is
• Loft í loft
• Loft í vatn
• Vatn í vatn
17. – 24. september 2023
Fararstjórn: Inga S. Ragnarsdóttir
Verð 289.800 kr. á mann í tvíbýli
Bókaðu núna á bændaferðir.is
Tíról í Austurríki er heill ævintýraheimur út af fyrir
sig. Dvalið verður í sjö nætur í Seefeld í Tíról og
farið þaðan í skemmtilegar skoðunarferðir, m.a.
til Innsbruck, að Achensee vatninu sem er eitt
fallegasta vatn Tíróls og til Gramai Alm þjóðgarðsins.
Tindrandi
Tíról
Sími 570 2790
bokun@baendaferdir.is
Síðumúla 2
108 Reykjavík
Liebherr 900 Hjólagrafa
Árgerð: 2009. Vinnustundir:14.000.
Verð: 6.400.000 kr +vsk.
Faun glussakrani - Faun RTF - 40 - 3
Vinnuvélastundir: 20.931.
KM staða: 25.031.
Verð: 5.300.000kr + vsk.
Pallur á vörubíl til sölu.
Verð 250.þús + vsk.
Urð og Grjót ehf
Lyngháls 12, 110 Reykjavík · sími: 660 0045 · netfang: urdoggrjot@urdoggrjot.is
Til sölu!
Áhugasamir hafið samband
í síma 660-0040
eða á urdoggrjot@urdoggrjot.is
Fuji Jari 2,3 Gravel
Malarhjól
Hvellur - G. Tómasson ehf. • Smiðjuvegi 30, rauð gata
200 Kópavogi • Sími 577 6400
hvellur@hvellur.com • hvellur.com
Nú ferðumst við um náttúru Íslands og Fuji Jari 2,3 er traustur og
hagkvæmur kostur í því verkefni.
Fuji Jari 2,3 malarhjól er fjölhæfur hjólhestur fyrir allar aðstæður,
svo sem malarvegi, fjallvegi og malbik.
Styrkur Jari býður upp á nær ótakmarkaðan farangur í ferðalagið.
Fuji Jari 2,3 Gravel
Malarhjól
Hvellur - G. Tó asson ehf. • Smiðjuvegi 30, rauð gata
200 Kópavogi • Sími 577 6400
hvellur@hvellur.com • hvellur.com
Nú ferðumst við um náttúru Íslands og Fuji Jari 2,3 er traustur og
hagkvæmur kostur í því verkefni.
Fuji Jari 2,3 alarhjól er fjölhæfur hjólhestur fyrir allar aðstæður,
svo sem malarv j lvegi og malbik.
Styrkur Jari býður upp á nær ótakmarkaðan farangur í ferðalagið.
Fuji Jari 2,3 Gravel
Malarhjól
Hvellur - G. Tómasson ehf. • Smiðjuvegi 30, rauð gata
200 Kópavogi • Sími 577 6400
hvellur@hvellur.com • hvellur.com
Nú ferðumst við um náttúru Íslands og Fuji Jari 2,3 er traustur og
hagkvæmur kostur í því verkefni.
Fuji Jari 2,3 malarhjól er fjölhæfur hjólhestur fyrir allar aðstæður,
svo sem malarvegi, fjallv gi og malbik.
Styrkur Jari býður upp á nær ótakmarkaðan farangur í ferðalagið.
...Fuji has created a
feature-loaded frameset
that ticks all the boxes
for bikes in this category.
“
TILBOÐ
á eldri árgerð (dark green)
15% afsláttur
kr. 169.349
til 15. maí 2023
Hringrásarhagkerfi byggir á
flokkun, endurvinnslu og endur-
nýtingu en hvað með námurekstur?
Hringrásarhagkerfi
Mikið er rætt og ritað um þróun
hagkerfa, sem reynd hafa verið
mislengi til þessa, í átt til hagkerfis
sem byggir á sem mestri hringrás áður
nýttra hráefna, endurnýtingu nýrra efna
úr auðlindum jarðar og á sjálfbærni.
Samtíms eru fleiri en ein kenning
og margar skilgreiningar á lofti um
helstu þætti slíks hagkerfis og um
hvernig helstu hagfræðikenningar og
stjórnmál ríma við hringrásarhagkerfi.
Umhverfisbreytingar, og einkum
loftslagsbreytingar, hafa snaraukið
umræður og stefnumótun í þessum
efnum. Hugtakið er komið inn í
íslensk lög er snúast um úrgangsmál
og stefnumið um hringrásarhagkerfi
eru til umræðu í stjórnmálum,
vísindum og margvíslegri miðlun og
ummræðu. Greinargerðin Samtaka
um hringrásarhagkerfi (Environce,
september 2022, fyrir Austurland) er
fróðlegt dæmi um stöðu og aðgerðir
í úrgangsmálum sem gagnast geta
hringrásarhagkerfi, unnin fyrir
Samband íslenskra sveitarfélaga (sjá
t.d. www.samband.is).
Flokkun úrgangs
Flokkar úrgangs úr mannvist síðustu
áratuga, jafnvel alda, eru orðnir
tugir talsins, eftir því í hvaða ríkjum
og samfélögum borið er niður, allt
frá mjög hættulegum spilliefnum
til margþátta lífræns úrgangs án
aðskotaefna. Hjá SORPU eru 12
megin úrgangsflokkar í söfnunarkerfi
þess stóra þjónustusamlags. Þeir
eru álíkir hjá öðrum fyrirtækjum
sem veita þjónustu á sama sviði.
Gjaldtöku fyrir förgun (sbr. úrgang
frá fyrirtækjum og lögaðilum á
endurvinnslustöðvum) eða greiðslum
við skil (sbr. drykkjarumbúðir) er beitt
til að minnka úrgangsmagn. Neytendur
og fyrirtæki þurfa að kynna sér vel
flokkun, afhendingu og förgun.
Endurvinnsla
Endurvinnsla er haft um alls konar
ferli sem ná yfir meðferð á úrgangi er
skilar vinnanlegu hráefni í vörur eða
nothæfum hlutum. Algengur úrgangur
til endurvinnslu eru málmar, pappír/
pappi, plast og gúmmí en margt
fleira má endurvinna enda færist
endurvinnsla í vöxt.
Enn er þó miklu brennt í mis-
fullkomnum brennslustöðvum og
sorp enn víða urðað.
Endurnýting
Endurnýting söluvara eða hluta sem
hafa lent eða enda í úrgangsferlum er
frábrugðin endurvinnslu. Endurnýting
á við þegar söluvara eða hlutur sem
hefur verið notaður, eða ónotaður en
telst úreltur, er tekinn til notkunar án
viðgerða eða breytinga, eða gert er
við hann. Endurnýting eykst og má
þar nefna fatnað og skó, húsgögn og
heimilistæki.
Námurekstur
Sumar náttúrunytjar eru augljóslega
endurnýjanleg ferli. Dæmi um
þau eru sjálfbærar skógarnytjar,
raforkuframleiðsla með fallvatni og
sjálfbærar lax- og silungsveiðar. Þess
er þá gætt að jafnvægi sé á milli nytja
og verndar og samfélag og efnahagur
teljst vera „í blóma“ eins og sagt er.
Námurekstur merkir að tekið er efni
úr náttúrunni til gagns en um leið vitað
að efnið endurnýjast seint á mannlegan
mælikvarða eða endurnýjast ekki (og
þannig er það oftast). Námurekstur
var/er talinn nauðsynlegur eða
óhjákvæmilegur í mörgum tilvikum
en jafnframt augljóst að hann er ekki
sjálfbær iðja. Dæmi eru kolavinnsla,
járnnám og grjót- og malarám. Viðhorf
til námureksturs getur breyst með
tíð og tíma. /ATG
Hann stendur árvakur sína vakt, starfsmaður Sorpu í Mosfellsbæ. Flokkun
og endurvinnsla eru grunnþættir hringrásarhagkerfis sem orðið er lögbundið
hér á landi. Mynd / ATG
Að nýta vel það sem til fellur
– Fróðleikur um orkumál og orkuskipti – 7. hluti.
FRÆÐSLA