Bændablaðið - 11.05.2023, Blaðsíða 34

34 Bændablaðið | Fimmtudagur 11. maí 2023
Í fjósinu á Páfastöðum í Skagafirði
er tækjabúnaður sem breytir
ómeltanlegu tréni úr mykjunni í
undirburð. Með því sparast kaup
á innfluttu sagi og básamottur eru
óþarfar.
„Ég er alveg hissa á því að það
skuli ekki fleiri vera farnir út í þetta,“
segir Sigurður Baldursson, bóndi
á Páfastöðum. „Kýrnar eru alveg
tandurhreinar. Fólk hefur orð á því
sem kemur í fjósið að meira að segja
halinn sé hreinn.“ Sigurður segist
yfirleitt framleiða úrvalsmjólk, sem
er góður mælikvarði á hversu mikið
hreinlæti sé í kringum kýrnar.
Þegar fjósið var byggt árið 2018
gerði hann samanburð á kostnaðinum
við að gera hefðbundna bása annars
vegar og mykjubása hins vegar.
„Þetta var tvöfalt dýrara en að setja
mottur í alla básana. Sparnaðurinn
liggur í því að ég kaupi eiginlega
ekkert sag. Maður þarf aldrei að hafa
áhyggjur af því að það sé ekki nóg
til af undirburði. Þú ert bara að búa
sjálfur til þinn undirburð í þínu eigin
fjósi.“ Jafnframt segir Sigurður að
gúmmímottur þurfi að endurnýja á
tíu til fimmtán ára fresti, á meðan
mykjubásar dugi í áratugi.
Undir básunum er steypa og
eru þeir með 20 sentímetra kanti
aftast og fremst. Rýmið þar á milli
er fyllt af undirburði. „Ég er með
15 til 20 sentímetra lag af trefjum
í básnum. Þetta er virkilega mjúkt
og þeim líður rosalega vel á þessu,“
segir Sigurður. Hann segir áferðina á
undirburðinum ekki ósvipaða grófu
hveiti. „Þetta er í raun þurrefnið í
mykjunni. Ég pressa allan vökva úr
henni og þá er þetta 40 prósent þurrt
og svo þornar þetta á hálftíma þegar
ég er búinn að dreifa þessu í básinn.“
Berjapressa á sterum
Tækjabúnaðurinn sem þurrkar
mykjuna er samkvæmt Sigurði
eins og berjapressa á sterum.
Snigill þrýstir mykjunni að sigti,
sem vökvinn sleppur í gegnum,
og verður þurrefnið eftir. Hægt
er að stilla mótstöðuna og stjórna
þurrefni afurðarinnar.
Rafmagnsmótorinn í pressunni
er sex kílóvött, sem er svipað afl
og loftpressan fyrir mjaltaþjónana
notar. Sigurður telur að pressan sé
að öllu jöfnu látin ganga í fimm
klukkustundir á viku.
„Þegar ég dreifi þessu í básana
nota ég liðlétting sem er með
þúsund lítra trekt að framan. Undir
trektinni er færiband og ég keyri
meðfram básunum og puðra upp í,“
segir Sigurður. Að jafnaði þarf að
bæta við undirburði á fimm til sjö
daga fresti. Til að setja í alla básana
í fjósinu, þarf að dreifa úr ellefu
til tólf trektum, og telur Sigurður
rúmmál hennar vera einn og hálfur
rúmmetri. „Þetta er enga stund gert
– maður er kannski hálftíma.“
Stenst vel samanburð
Áður en nýja fjósið var byggt á
Páfastöðum fyrir fimm árum var
gamla fjósið með hefðbundnum
básum og gúmmímottum. „Ég
myndi aldrei fara í sagið og
gúmmíbása aftur. Motturnar endast
bara visst og þær eru rándýrar,“
segir Sigurður, aðspurður um
samanburðinn. „Ég er með 130 kýr
og ég held að það hafi bara verið
tvö spenastig á þessum fimm árum.
Þetta eru miklu mýkri básar og betri
aðbúnaður fyrir kýrnar.“
Þeir ókostir sem Sigurður getur
nefnt við þessa bása eru helst tveir.
Í fyrsta lagi er meira ryk í fjósinu
og í öðru lagi er ekki hægt að setja
þetta í burðarstíur, „því ef þetta
blotnar þá verður þetta að mykju
aftur“. Hann hefur ekki lent í því
að tæknin bili og hefur hann ekki
miklar áhyggjur af því, þar sem
búnaðurinn er allur mjög einfaldur.
Sigurður telur að meðhöndlunin
á húsdýraáburðinum sé auðveldari
þegar búið er að skilja trénið frá
vökvanum. „Ég er með stóran
útitank og það sest aldrei þykkt lag
efst. Skíturinn skilur sig ekki eins
og hann gerði. Ég er enga stund að
hræra í tanknum.“
Aðspurður hvort efnainnihald
mykjunnar sé öðruvísi, segist
Sigurður ekki geta fullyrt neitt
með það. Hann reiknar þó með
að einhver hluti köfnunarefnisins
gufi upp við aukna meðhöndlun
á skítnum.
Sigurður segir að nauðsynlegur
tækjabúnaður sé á boðstólum hjá
mörgum íslenskum vélasölum.
Hins vegar veit hann ekki til þess
að nokkur annar bóndi hafi innleitt
þessa tækni hér á landi. „Þetta er
mjög algengt úti, sérstaklega í
Hollandi, Þýskalandi og Danmörku.
Ég sá þetta fyrst í Hollandi og féll
alveg fyrir þessu,“ segir hann. Fyrir
þá sem vilja kynna sér þetta frekar
er hægt að fletta upp „compost
bedding“ í leitarvélum.
/ÁL
LÍF&STARF
Sími 570 9090 • frumherji.is
Komdu með hestakerruna á næs
skoðunarstöð og hafðu hana klára
rir vorið og sumarið.
Skagafjörður:
Tandurhreinar kýr í mykjubásum
– Fjós með engum gúmmímottum
Þurrefnið er skilið frá mykjunni með „berjapressu á sterum“. Myndir / aðsendar.Í mykjubásunum haldast kýrnar hreinar og undirlagið er mjúkt. Áferðin
minnir á gróft hveiti.
Sigurður Baldursson, bóndi á Páfastöðum.