Bændablaðið - 11.05.2023, Qupperneq 58

58 Bændablaðið | Fimmtudagur 11. maí 2023
LESENDARÝNI
Lifandi náttúru fórnað!
Hvernig má það vera að við
dirfumst að fórna lifandi
náttúru á altari hins íslenska
steinsteypuguðs?
Nú standa yfir miklar fram-
kvæmdir á hinni nærri þrjú þúsund
fermetra lóð Húsavíkurkirkju í
hjarta miðbæjarins. Húsavíkurkirkja
er efalítið það mannvirki sem við
Þingeyingar getum verið hvað
stoltastir af.
Fyrir því eru nokkrar ástæður sem
mig langar að draga fram og setja í
samband við lífsnauðsynlega umræðu
um umhverfismál í stærra samhengi.
Húsavíkurkirkja núverandi var
vígð 2. júní 1907. Rögnvaldur Ólafsson
arkitekt teiknaði kirkjuna sem er
krosskirkja, byggð úr norskum við.
Rögnvaldur var fyrsti Íslendingurinn
sem nam byggingarlist og raunar
fyrsti nútíma húsameistarinn sem
Íslendingar eignuðust. Margir telja
að Húsavíkurkirkja sé hans fegursta
verk og lofi meistara sinn.
Aðalhleðslumaður við grunn
kirkjunnar var Jón Ármann Árnason
steinsmiður, Fossi, Húsavík.
Yfirsmiður var Páll Kristjánsson,
smiður og kaupmaður á Húsavík.
Húsavíkurkirkja er með sterkum
einkennum svonefnds Schweitzerstíls
sem þróaðist í Noregi á seinni hluta 19.
aldar og ættaður var frá Sviss. Aðeins
eitt ár tók að byggja Húsavíkurkirkju.
Já, það tók aðeins eitt ár að byggja
þetta stórhýsi fyrir eitt hundrað og
sextán árum sem gat hýst nær alla
íbúa þorpsins og þá voru þeir innan
við fjögur hundruð talsins.
Þegar ráðist var í byggingu
kirkjunnar má segja að sól Þingeyinga
hafi verið virkilega byrjuð að
rísa. Frá stofnun fyrsta kaupfélags
landsmanna, Kaupfélags Þingeyinga,
var liðinn aldarfjórðungur og þéttbýli
á Húsavík tekið að vaxa fiskur um
hrygg þótt þá hafi það fyrst og fremst
byggst á þjónustu við landbúnaðinn í
nærsveitum.
Höfum það bak við eyrað að
landflótti til vesturheims hafði ekki
stöðvast og gerði það ekki fyrr
en í lok annars áratugar 20. aldar.
Talið er að landflóttinn hafi numið
nálægt 20% landsmanna og hvergi
varð hlutfallið hærra af íbúafjölda
en í Þingeyjarsýslum og Norður-
Múlasýslu. Í þessu ljósi er sá
framfarahugur sem Þingeyingar sýndu
í verki með byggingu kirkjunnar og
glæsilegs barnaskóla skömmu síðar
athyglisverður og sér í lagi þegar hinn
mikli landflótti er hafður í huga.
Það sem vekur ugg í brjósti
undirritaðra er hve fálmkennd og
skeytingarlaus viðbrögð okkar
eru við þeirri staðreynd að lofts-
slagsbreytingarnar sem yfir hnöttinn
ganga eru af manna völdum.
Efasemdaraddir eru að mestu leyti
þagnaðar, en fátt bendir þó til þess að
fólk sé í raun búið að meðtaka það
hvað afleiðingar loftslagsbreytinga
eiga eftir að verða svakalegar. Nýverið
kom út skýrsla frá Umhverfisstofnun
með þeirri niðurstöðu að Íslendingar
muni ekki ná þeim markmiðum í
loftslagsmálum sem við settum okkur
að ná fyrir árið 2030.
Þar eru m.a. markmið í landnotkun
og skógrækt þar sem eini ljósi
punkturinn er að skógar eru að binda
meira kolefni en áður var áætlað. Sá
árangur stafar mest af því að gjöfular
trjátegundir á borð við sitkagreni,
stafafuru, rússalerki og alaskaösp
vaxa hér mjög vel. Það eru m.ö.o.
innfluttar trjátegundir sem mest gagn
eru að gera á Íslandi í baráttunni við
hraðfara loftslagsbreytingar.
Í þessu ljósi er það dapurlegt að sjá
þrjú sitkagrenitré felld á lóð kirkjunnar.
Hæsta tréð var gróðursett um 1960 og
var 12 metra hátt.
Hvað má ætla að þessi tré hefðu gert
fyrir loftslagið? Sitkagreni getur lifað í
þúsund ár eða meira og haldið góðum
vexti í fleiri hundruð ár. Allan þann
tíma dregur það CO2 úr andrúmsloftinu
og bindur það í formi viðar. Á langri
ævi getur eitt sitkagrenitré bundið
tugi tonna CO2. Nú á dögum er það
ábyrgðarhlutur að eyða trjágróðri.
Vega þarf ávinning þess að fella
tré á móti loftslagsávinningi þeirra.
Því var ekki hægt að hlífa trjánum
við endurskipulagningu lóðarinnar?
Auðvitað hefði það verið hægt. Það
var bara ekki talið mikilvægt.
Setjum þessa trjáfellingu í
samhengi við furðulegan trjárasisma
sem Íslendingar hafa innleitt. Umræða
lítils hóps um innfluttar trjátegundir,
meint ágengi þeirra, útsýnistap, hættu
fyrir mófugla og hvaða aðra glæpi
sem þau tré eru sökuð um er farin út
í algjörar öfgar. Þeir meintu glæpir
eru ýmist hreinn uppspuni eða ýktir
út fyrir öll velsæmismörk.
Meint neikvæð áhrif innfluttra trjáa
eru líka hjóm eitt samanborið við það
gagn sem þau gera í bindingu kolefnis.
Hin neikvæða umræða hefur
lækkað gengi innfluttra trjátegunda
í hugum sumra. Þeim finnst því
réttlætanlegt að drepa þau fyrir
léttvægar sakir á borð við að þau
breyti tilteknu útsýni eða séu fyrir
við endurhönnun lóðar eða bara af
því að þau eru útlensk að uppruna.
Sem betur fer eru flestir
Íslendingar ekki á þessari skoðun.
Langflestum okkar finnst mikill
akkur í auknum trjágróðri, enda
ávinningurinn flestum augljós.
Gerum betur. Eyðum fordómum
frekar en trjám.
Hörður Sigurbjarnarson, virkur
þátttakandi í Húsgull
og stofnandi Norðursiglingu
og Þröstur Eysteinsson
skógræktarstjóri.
LÁGAFELL VERSLUN OG BYGGINGAR EHF
VÖLUTEIGUR 4, 270 MOSFELLSBÆR
WWW.LAGAFELLVERSLUN.IS
846 7014 – 895 4152
Sérstyrkt fyrir íslenskar aðstæður - 24 ára reynsla á Íslandi
SERRALUX
Gróðurhús og yndisreitir í miklu úrvali
Hörður
Sigurbjarnarson.
Þröstur
Eysteinsson.