Bændablaðið - 24.08.2023, Qupperneq 22

22 Bændablaðið | Fimmtudagur 24. ágúst 2023
Lukas Jokumsen hóf búskap á
Voðmúlastöðum í fyrrasumar.
Eftir að hafa verið bóndi í ár, hefur
hann innleitt nýjar hugmyndir
og stefnir að aukinni skilvirkni
á öllum hliðum rekstursins, sem
hann segir danskan hugsunarhátt.
Lukas kom fyrst til Íslands
árið 2019. Fyrst starfaði hann
sem vinnumaður í sveit en tók
við Voðmúlastöðum í júní 2022.
Hann er útskrifaður úr bændaskóla
í Danmörku. Bændablaðið ræddi
við Lukas í upphafi árs, en þá hafði
honum ekki gefist færi á að innleiða
miklar breytingar.
Aðspurður um samanburð
búreksturs á Íslandi og í Danmörku,
segir hann að grunnatriðin séu eins,
þ.e. að hann þarf að fóðra kýrnar,
mjólka þær og selja mjólkina, sem
gefur pening til að kaupa meira fóður.
Fyrir utan þessi undirstöðuatriði, þá
eru búskaparhættir mjög ólíkir.
Lukas tekur sem dæmi
launaumhverfið, kynbótastarf og
jarðrækt. Hvað fyrstnefnda atriðið
varðar, þá fá íslenskir bændur
helmingi meira borgað fyrir mjólkina,
en á móti kemur að útgjöldin séu há
hérlendis.
Einungis kvígur til undaneldis
Varðandi kynbótastarfið segir Lukas
mikinn missi af því að hafa ekki
aðgang að kyngreindu sæði, en
með því segir hann að kynbætur geti
gengið allt að fimm sinnum hraðar.
Það má alltaf gera ráð fyrir að besta
kýrin í fjósinu gefi einungis af sér
nautkálfa, sem gagnast ekki í neitt
nema kjötframleiðslu.
Í Danmörku gangi kynbótastarf
svo hratt að kvígurnar koma einungis
til greina til undaneldis. Þá hafa Danir
einnig flutt inn erfðaefni frá Hollandi,
Kanada, Bandaríkjunum og víðar.
Mikill munur er á hverri kynslóð
og eru eldri kýr alla jafna einungis
sæddar með sæði úr holdanautum.
Notkun heimanauta er afar sjaldgæf
í Danmörku.
Þrátt fyrir þetta er Lukas ekki
talsmaður fyrir innflutningi erfðaefnis
úr erlendum kúakynjum til Íslands.
Mikið virði sé í íslenska kúakyninu,
þó þær mjólki minna. Hann bendir
á að ef önnur kúakyn yrðu flutt
til landsins, þá veikist staða þess
íslenska mjög hratt. Bændur muni
því taka erlend kúakyn fram yfir
það íslenska, og segist Lukas myndi
gera það sjálfur ef innflutningur væri
heimill – þá einungis til að dragast
ekki aftur úr í rekstri.
„Þegar kemur að útliti kúanna,
þá hefur Holstein vinninginn,“ segir
Lukas, en það sé afar sjaldgæft
að íslensk kýr hafi fullkomna
líkamsbyggingu, ásamt nettu júgra
og góðri mjólkurlagni. Íslenska
kúakynið hefur hins vegar sérlega
góða skapgerð, sem sé ólíkt því sem
hann þekkir að utan. Þegar erlendir
bændur koma í fjósið til hans taka
þeir sérstaklega eftir því hversu
hljóðlátt er, sem sé merki um hversu
spakar kýrnar eru.
Þarf að hámarka nýtingu
hvers hektara
Þegar kemur að jarðrækt segir
Lukas að hugsunarháttur margra
bænda hérlendis sé sá að þeir eigi
meira en nóg af ræktarlandi og
því þurfi þeir ekki að vanda sig
sérstaklega. Þarna sér hann mikið
svigrúm til framfara og vill hann
taka upp danska hætti. Þar í landi
er jarðnæði af skornum skammti og
því skiptir máli að hámarka nýtingu
hvers hektara.
Hann ætlar að hafa einn þriðja
ræktarlandsins með túngrösum,
einn þriðja með byggi og að lokum
þriðjung með ertuheilsæði. Með
þessu nær hann mikilli umsetningu
og ættu flest tún ekki að verða eldri
en þriggja til fimm ára.
Ævintýralegur vöxtur baunagrasa
Í sumar sáði Lukas heilsæði í 22
hektara, þar sem hann var með
ertubaunir og bygg. Hann segir að
margir bændur hafi varað hann við að
veðja á erturnar, þar sem ekki hefur
náðst mikill árangur með þær hér.
Hann gaf lítið í þær efasemdir, en ertur
þurfa minni hita en bygg, og kornrækt
gengur prýðilega. Eitt lykilatriðið
sé að halda áburðargjöfinni í hófi,
þar sem of mikið köfnunarefni er
skaðlegt ertunum.
Til þess að lágmarka þann tíma
sem túnin eru ekki að skila af sér
afurðum, þá sáði Lukas jafnframt
fullum skammti af grasfræblöndu
með. Hlutföllin voru 110 kílógrömm
af ertum, 70 kílógrömm af byggi og
15 kílógrömm af grasfræblöndu með
smára. Með þessu nær hann fram
áhrifum skjólsáningar.
Þegar heilsæðið er slegið seinni
part sumars kemst sólskinið að
grasinu og það nær kröftugum
vexti. Þar að auki skilja erturnar
eftir 50 kílógrömm af köfnunarefni
á hektara í jarðveginum, sem annars
færi til spillis. Hann mun slá túnið
aftur í haust, sem gefur smávægilega
uppskeru, en aðallega er hann að
drepa byggið og erturnar sem reyna
að ná endurvexti.
Næsta vor verður svörðurinn
orðinn þéttur og túnið mun gefa
fulla uppskeru. „Þetta snýst um
að nota minni áburð og hámarka
nýtingu ræktarlandsins,“ segir Lukas.
Hann segir danska bændur reyna
að forðast að láta flögin standa opin
lengur en þarf.
Uppskeran af heilsæðinu var
langt umfram væntingar, en það
var slegið og sett í stæðu rétt áður
en Bændablaðið ræddi við Lukas.
Erturnar voru sums staðar orðnar einn
og hálfur metri á hæð og voru búnar
að hækka mun meira en byggið.
Vill þekkja kýrnar með nafni
Lukas segir að þeir bændur sem
vilja ekki breytingar, séu þeir sem
á endanum heltast úr lestinni og
bregða búi. Í Danmörku er þróunin
sú að búin stækka og ekki sé hægt að
lifa af búskap nema vera með mörg
hundruð kýr.
Hann vill ekki vera með of margar
kýr, sem er ein af ástæðunum fyrir því
að hann vildi flytja til Íslands. Í hans
huga ertu ekki alvöru bóndi nema
þú þekkir allar kýrnar þínar með
nafni. Sé búið stærra en það, þá sé
það verksmiðja. Á Voðmúlastöðum
eru 55 kýr að jafnaði.
Ferðaþjónusta arðbær
Lukas segir að ferðaþjónustan sé
orðinn stór hluti af rekstri búsins.
Hann er búinn að byggja nokkur
gistihús á jörðinni í samstarfi við
föður sinn. Lukas kemur að orði
að þetta sé „peningamaskína“,
og ef þetta gengur vel geti
komið til greina að draga saman
mjólkurframleiðsluna.
„Ef við ætlum að verja meiri
tíma í ferðaþjónustuna, þá getur
verið réttast að vera frekar með
naut en mjólkurkýr,“ segir Lukas,
en fyrrnefnda búgreinin er ekki eins
bindandi. „Við vitum samt ekki
hvernig umhverfi ferðaþjónustunnar
verður eftir tíu ár, þannig að við
ætlum að halda möguleikunum
opnum.“ /ÁL
LÍF&STARF
Skorri ehf • Bíldshöfði 12 • 110 Rvk • 577-1515 • Nýtt! vefverslun: www.skorri.is
Víða svigrúm til framfara
– Ungur Dani með framsæknar hugmyndir
Í huga Lukasar, ertu ekki alvöru bóndi nema þú þekkir allar kýrnar með
nafni. Telur hann góða skapgerð eitt sterkasta einkenni íslenska kúakynsins.
Lukas Jokumsen, bóndi á Voðmúlastöðum í Austur-Landeyjum. Hann ræktaði
ertuheilsæði í 22 hekturum í sumar. Jafnframt sáði hann fullum sáðskammti
af grasfræi í akurinn, sem verður því klár sem tún næsta sumar, án þess að
hann þurfi að leggjast í frekari jarðvegsvinnu. Myndir / ÁL
Á Voðmúlastöðum er rekið kúabú ásamt ferðaþjónustu. Lukas segir mögulegt
að ferðaþjónustan geti skila meiri veltu en mjólkurframleiðslan.