Úrval - 01.01.1968, Blaðsíða 104

102
ÚRVAL
varður lét mörg önnur mannúðar-
mál til sín taka. Hann var m.a. einn
af ötulustu stuðningsmönnum hinna
svonefndu „Tötraskóla“, en það
voru stofnanir, þar sem öreigar og
flækingar fengu tækifæri til að
læra ýmislegt þarft og nýtilegt, svo
að þeir gætu hafizt upp úr volæð-
inu og byrjað nýtt'líf.
Hann kunni aldrei við sig meðal
fólks af sinni eigin stétt, heldra
fólksins, enda leit það á hann með
tortryggni og hafði jafnvel andúð
á honum. Hann var lávarður að
tign, honum hafði staðið til boða
að verða ráðherra og flokksforingi
íhaldsmanna og samt umgekkst
hann allskonar vesalinga og úr-
hrök! Hann virtist heldur kjósa fé-
lagsskap tötralýðs á götum Lund-
úna en eiga samfélag við hina ríku,
voldugu og menntuðu stéttarbræður
sína. Hann var með nefið niðri í
öllu, þó að honum kæmi það ekki
við, og dró margt óhugnanlegt fram
í dagsljósið, sem betur hefði verið
látið kyrrt liggja. Og svo voru það
trúskoðanir hans, svo gamaldags og
ósveigjanlegar! Hann trúði hverju
einasta orði í Biblíunni og lifði í
þeirri von, að efsti dagur væri í
nánd!
Shaftesbury stóð ekki á sama um
það, sem sagt var um hann; hann
tók það þvert á móti nærri sér, því
að hann var mjög viðkvæmur í
lund. En hann sveigði þó aldrei frá
þeirri stefnu, sem hann taldi rétta.
Hann varð að reyna að láta sem
ekkert væri þó að fólk kallaði hann
einþykkan og gamaldags sérvitring.
Hann þekkti köllun sína og honum
kom aldrei til hugar að svíkja hana.
Það var einkum tvennt, sem var
honum til stuðnings í baráttunni,
annað var trú hans, hitt var hjóna-
bandið. Hann giftist 1830 Emily
Cowper, stúlku af mjög tignum
ættum. Fjölskyldu hennar þótti
hún taka niður fyrir sig. „Hvað
hefur aumingja Emily gert, að hún
skuli hreppa slík örlög, að tengj-
ast fjölskyldu, sem öllum er í nöp
við, er auk þess meira og minna
geggjuð og hefur allt aðrar skoðan-
ir en við?“ skrifaði einn frændi
stúlkunnar, þegar hann frétti um
ráðahaginn.
En Ashley elskaði stúlkuna — og
stúlkan elskaði hann, þrátt fyrir
andróður ættingjanna. Hún var
eiginkona hans og félagi í fjörutíu
ár og stóð ávallt við hlið hans í
baráttunni, reiðubúin að styðja
hann og hvetja. Hún dó árið 1872
og var manni sínum mikill harm-
dauði.
Árin liðu og Shaftesbury lávarð-
ur varð aldraður maður, en hann
gleymdi aldrei æskuhugsjón sinni,
að liðsinna þeim, sem höfðu farið
halloka í lífinu. Hann lézt í októ-
bermánuði 1885, og þegar líkfylgdin
fór um götur Lndúnaborgar voru
allar gangstéttir þéttskipaðar fólki,
sem vildi votta hinum látna virð-
ingu sína. Jafnvel þeir fátækustu
höfðu haft einhver ráð með að út-
vega sér svartan borða til að næla
á ermina eða hattinn.
„Ég er aðeins gamall maður, sem
reyndi að gera skyldu mína á því
sviði mannlífsins, þar sem guð
kallaði mig til starfa." Þannig lýsti
hann sjálfum sér skömmu fyrir
dauða sinn.