Úrval - 01.08.1970, Qupperneq 60

58
ÚRVALi
HIN FURÐULEGA
HÚÐMYNDUN UTAN Á RAUÐU
BLÓÐKORNUNUM
Sérfræðingar í líkams- og heilsu-
fræði hafa lengi velt vöngum yfir
því, hvernig áhrif alkohóls á heil-
ann smáaukast stig af stigi, þ.e.
hvernig því tekst að hafa þessi áhrif
á hann í sívaxandi mæli eftir magni
þess í blóðinu. En síðustu þrjá ára-
tugina hafa sífellt fleiri þeirra
hneigzt að því áliti, að alkohól hafi
óbeint áhrif á hin ýmsu lög heilans
með því að koma í veg fyrir, að hon-
um berist það súrefni, sem er nauð-
synlegt til þess, að frumur bans geti
starfað. Sú staðreynd, að beinn súr-
efnisskortur, líkt og reyndir fjall-
göngumenn og flugmenn mega oft
þola. hefur nákvæmlega sö.mu sí-
vaxandi áhrifin stig af stigi og alko-
hólið, rennur sterkum stoðum undir
kenningu þess. (F'ölmargar athug-
anir hafa sýnt, að þegar flugmaður
k.emst upo fyrir 9000 feta hæð, fer
hann að finna til eins konar ofsa-
gleðikenndar, sem líkist miög þeim
áhrifum, sem eitt eða tvö hanastél
hafa á fólk. Komist hann upp fyrir
18.000 fet án súrefnisgrímu munu
öndunarstöðvar hans hætta að starfa
og hann deyr).
En samt er örstutt síðan sá leypd-
ardómur var uppgötvaður, hvernig
alkohólið kemur í veg fyrir, að heil-
anum berist nauðsynlegt magn af
súrefni. Umfangsmiklar og sniallar
tilraunir, sem stjórnað var af Mel-
vin H. Knisely prófessor og tveim
ungum hiálparmönnum hans, þeim
dr. Herbert A. Moskow og dr. Ray-
mond C. Pennington, við Suður-
Karolínu-læknaskólann, hafa leitt
orsakasamhengi þetta í ljós. Starf
dr. Knisely hefur lengi beinzt að
blóðrannsóknum, og hann er viður-
kenndur meðal vísindamanna um
gervallan heim sem einn fremsti
sérfræðingur á sviði þess furðulega
fyrirbrigðis, sem nefnt er „húð-
myndun utan á rauðu blóðkornun-
um“ eða „blóðkrapi" (blood sludg-
,ing).
í venjulegum, heilbrigðum manni
dælir hjartað blóðinu í gegnum slag-
æðar, sem minnka stöðugt, þangað
til úr þeim verður örfínt háræða-
net, sem nær til sérhvers vefs lík-
amans. Það er einmitt í þessum ör-
smáu, mjóu blóðæðum, sem rauðu
blóðkornin losa sig við súrefnið, sem
þau flytja. Þannig halda þau lifinu
í frumunum, sem umkringja hár-
æðaveggina. Af ástæðum, sem eru
enn ekki alveg ljósar, hefst fram-
leiðsla viss efnis, þegar ýmsir sjúk-
dómar herja á líkamann, allt frá
mýraköldu til taugaveiki. Efni þetta
myndar húð utan um rauðu blóð-
kornin og orsakar það, að þau loða
saman og mynda litla hópa samloð-
andi blóðkorna. Þegar þessir litlu
/•-----------------------------\
En hvað um manninn, sem
bragðar aðeins áfengi stnku
sinnum? Hann glatar einn-
ig heilafrumum í nokkru
mæli í hvert skipti sem
hann drekkur. Og frumum-
ar sem glatast er ekki hægt
að endurnýja.
V______________________________/