Úrval - 01.09.1972, Side 76

74
aö þessar fyrstu aövaranir breytist i
allsherjar neyöarkall. aö fulltrúar 130
rikja innan Sameinuöu þjóðanna komu
saman til fundar i Stokkhólmi nú I
sumar. Þessi ráðstefna Sameinuðu
þjóöanna um umhverfismálin var
fyrsta heimsráðstefnan um þessi mál.
Einhver verður ef til vill hissa á þvi
að undir eðlilegum kringumstæðum
berast I heimshöfin um 200 þúsund
lestir af fosfór árlega. Nú berast I
heimshöfin eða er dælt I þau 6,5
milljónum lesta af fosfór á ári. Þetta
magn kemur bæði frá verksmiðjum og
úr tilbúnum áburði. sem borinn er á
akra og eugi.
Milljón lestir af ollu hafna árlega I
höfunum. Þessi olía kemur frá
olluskipum og öðrum skipum, og er þá
ekki meðtalið það magn ollumengunar
sem kemur frá olluborunum á sjó, en
sltk olluvinnsla fer nú ört vaxandi. Ár
og fljót flytja nú 2,5 milljónir lesta af
blýi árlega í heimshöfin, þetta er
þrettán sinnum meira magn en berast
mundi ef náttúran væri einráð. I höfin
berast nú árlega fimm þúsund lestir af
kvikasilfri, sem umbreytist I banvænt
methyl-kvikasilfur, sem eykst að
magni og styrkleika eftir þvi sem það
bergt ofar I lifskeðjunni.
Þótt mengun sé eins og er, fyrst og
fremst frá iönaðarþjóðunum runnin,
þá hefur mengunin á einn eöa annan
hátt áhrif á öll lönd, meira að segja
strjálbýl strandrlki i hitabeltinu, þar
sem dýra og jurtalif er sérstaklega
næmt fyrir mengun.
Enn er það mönnum að miklu leyti
hulin- gáta hvernig hin náttúrulega
hreinsun, sem höfin framkvæma, á sér
stað. Einnig er margt hulið um eðli og
upptök hafstraumanna. En -þótt
þekking okkar sé glopótt þá geta allir
verið sammála um að taka undir þau
orð U Thants, fyrrverandi aðal-
framkvæmdarstjóra Sameinuðu
þjóðanna, að ..það er að verða
augljóst, að ef svo heldur sem horfir,
þá kann framtlð lifs á jörðinni að vera
I hættu”.
Það sem þarf til að stemma stigu við
menguninni er I flestum tilvikum að
stemma á að ósi, það er að segja að
koma I veg fyrir að hættuleg eða
skaðleg úrgangsefni berist frá
verksmiðjum I fljót, sem flytja
úrganginn siðan til sjávar. Með öðrum
oröum það þarf eftirlit meö einstökum
iðngreinum og verksmiðjum, og
sumstaðar I iðnaðarrikjunum er þetta
eftirlit þegar komið á legg. En þar
sem allt þetta endar aö lokum i hafinu,
- Rlnarfljót eitt flytur fram árlega 60
milljónir lesta af skólpi og öðrum
miður æskilegum efnum, - þá verður
að setja alþjóðareglur.þarsemákveðið
er hve mikiö af mengunarefnum megi
vera I vatnsföllum af ákveðinni stærð,
þannig að ekki hljótist skaði af. Þá
verða menn og að skiptast á skoðunum
og hugmyndum um hvernig bezt megi
koma i veg fyrir mengunina I
verksmiðjum, þar sem hún skapast.
Þá ber að stefna að þvl, að enn fleiri
þjóðir, sem búa við sömu höf komi sér
saman um aðgerðir gegn mengun.
Stungið hefur veriö upp á þvi ao geia
árlega út einskonar mengunarkort,
þar sem væri að finna upplýsingar um
dýra- og jurtalif á svæðum þar sem
mengun er mikil, eða þar sem mengun
er likleg til að fara vaxandi, og upp-
lýsingar um áhrif mengunar á dýr og
jurtir og annað lif.
•Þetta var I fyrsta skipti i sögunni,
sem þjóðir heims koma saman á
vettvangi Sameinuðu þjóöanna til að
ráðast til atlögu við vandamál, sem að
likindum á eftir að vera fylgifiskur
fjölgandi mannkyns meðan þróunin
heldur áfram.