Úrval - 01.05.1979, Side 57

UNDRALAND DARWINS
55
þær fjölmargar ævi sína, því þær
þykja mjög göður matur. Talið er að
hvalfangarar og önnur skip hafi
drepið og/eða haft á brott með sér
um 300 þúsund skjaldbökur á þeim
400 árum eða þar um bil, sem liðin
eru síðan Galapagoseyjar fundust.
Þær, sem eftir lifðu, týndu mjög
tölunni af völdum framandi dýra-
tegunda, sem maðurinn flutti með
sér. Svín, hundar, kettir og rottur átu
eggin þeirra og ungana, en geitur,
asnar og nautgripir kepptu við þær
um beitina. Þegar Darwinstöðin var
stofnuð um 1860 var aðeins til
lífvænlegur skjaldbökustofn á Isa-
belaeyju.
Vísindamenn við stöðina hafa nú í
samvinnu við Þjóðgarða Galapagos
hafist handa um að útrýma villtum
aðskotadýrum af fyrrgreindu tagi.
Samtímis hafa þeir náð lifandi skjald-
bökum frá öðrum eyjum þar sem
örfáir einstaklingar eru enn eftir, og
komið þeim fyrir í gerði stöðvarinnar.
Skjaldbökuegg frá öðrum eyjum eru
sett x útungunarvélar í sérbyggðri
útungunarstöð. Ungunum er síðan
haldið í stöðinni í allt að tíu ár, eða
þar til skeljarnar eru orðnar nægilega
sterkar til að standast árásir villihunda
og villisvína. í maí 1977 hafði 300
skjaldbökum verið skilað aftur til
sinna réttu eyja. Ætlunin er að halda
þessu áfram þar til tegundirnar eru
taldar úr hættu á öllum eyjunum.
Á flakki okkar um eyjarnar sáum
við ýmsar tegundir, sem verið er að
bjarga frá tortímingu. Einn daginn
klöngruðumst við upp skriðu bak við
skjaldbökugerðið, gengum fyrir
hraundrang og stóðum þá augliti til
auglitis við frænda dínósársins, gul-
brúna og hvíta landeðlu af tegund-
inni Iguana, rúman meter að lengd,
með drekaugga niður eftir hrygg-
lengjunni, líklega um 6 kíló á þyngd.
Galapagos landiguanan er frá-
brugðin meginlandsfrændum sínum
að því leyti að þeir eru grennri,
iéttari, og fimir að klifra, en
Galapagosiguanan grefur sig í jörð og
reynir ekki að klifra — og einmitt
þetta hefur gert hana að auðveldri
bráð villtra hunda, svína og katta.
Iguanan var útdauð á stórum
svæðum. Nú er líka farið að fjölga
henni í gerðum stöðvarinnar og
sleppa á sínum upprunalegu
svæðum.
Á Punta Espinosa sáum við enn
einn af duttlungum náttúrunnar —
ryðsvartan skarfinn, sem getur ekki
flogið. Þegar skarfarnir komu til
eyjanna fyrst, voru þeir afbragðs flug-
fuglar. Nóg var af fæðu og hættur
fáar. Það varð til þess að skarfarnir
hættu að fljúga og nú eru vængirnir á
þeim aðeins skoplegt ofauk með
nokkrum stríðum fjöðrum, sem
standa út í loftið af handahófi.
Fyrstu mennirnir, sem komu til að
setjast að á Galapagos, voru glæpa-
menn frá Ecuador, sem árið 1832 var
gefinn kostur að velja um útlegð á
eyjunum eða gálgann. Fleiri refsi-
nýlendur fylgdu í kjölfarið. Svo
gerðist það á öðrum og þriðja tug